เคंเคฆ्เคฐ เคฎोเคนเคจ เคญเคฃ्เคกाเคฐी |
เคนเคฎ เคคो เคฌเคिเคे เคธाเคนเคฌ เคฆเคฏा เคธे
เคถเคฌ्เคฆ เคกोเคฐ เคเคนि เคเคคเคฐे เคชाเคฐ।
- เคเคฌीเคฐ [1]
เคถเคฌ्เคฆ เคกोเคฐ เคฅाเคฎे เคเคฌीเคฐ เคชाเคฐ เคเคคเคฐ เคเคฏे; เคเค เค
เคฒเค เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคเคธी เคกोเคฐ (เคถเคฌ्เคฆ เคฏा เคญाเคทा เคी) เคे เคธเคนाเคฐे เคฎाเคจเคต เคชाเคฐ เคเคคเคฐ เคเคฏा เคเคฐ เคชीเคे เคोเฅ เคเคฏा เคตเคน เคธंเคธाเคฐ, เคिเคธเคฎें เคธเคญी เคीเคตों เคी เคถ्เคฐेเคฃी เคฎें เคตเคน เคญी เคเค เคฅा। เคชाเคฐ เคเคคเคฐเคจे เคे เคช्เคฐเคฏाเคธों เคฎें เคกोเคฐ เคตเคนी เคนै เคชเคฐ เคธंเคฆเคฐ्เคญ เค
เคฒเค। เคตैเคธे เคฆेเคน เคे เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฎाเคจเคต เคเค เคญी เคตเคนीं เคนै เคเคนाँ เคชเคนเคฒे เคฅा เคชเคฐ เคฎเคจ เคे เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคถเคฌ्เคฆ เคกोเคฐ เคฅाเคฎे เคตเคน เคฌเคนुเคค เคเคे เคा เคชเคนुँเคा।
เคเค เคंเคธाเคจ เคเคธ เคชाเคฏเคฆाเคจ เคชเคฐ เคชเคนुँเคा เคนै เคจ เคाเคจे เคिเคจ เคिเคจ เคฐाเคธ्เคคों เคธे เคुเคเคฐเคคा เคนुเค เคिเคธเคฎें เคเคเคฆเคฎ เคเคฐीเคฌी เคชाเคฏเคฆाเคจ เคฎें เคจเคเคฐ เคเคคा เคนै เคฌोเคจोเคฌो เคिंเคชाเคी, เคนเคฎाเคฐा เคธเคฌเคธे เคเคฐीเคฌी เคฐिเคถ्เคคेเคฆाเคฐ। เคตिเค्เคाเคจ เคी เคฎाเคจें เคคो เคीเคจ เคฏा เคตंเคถाเคฃु เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคฎाเคจเคต เคเคฐ เคिंเคชांเคी เคฎें 98.6% เคธเคฎाเคจเคคा เคนै। เคฒेเคिเคจ เคฆोเคจों เคฎें เคเคคเคจी เคธเคฎाเคจเคคा เคนोเคคे เคญी เคฎाเคจเคธिเค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคตिเคฐाเค เค
ंเคคเคฐ เคธाเคซ เคจเคเคฐ เคเคคा เคนै। เคเคธा เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เคि เคตเคน เคोเคा เคธा เค
ंเคคเคฐ เคญाเคทाเค เคคाเคจे-เคฌाเคจे เคी เคฌुเคจाเคตเค [2] เคा เคฅा เคिเคธเคจे เคนเคฎें ‘เคถเคฌ्เคฆ เคกोเคฐ’ เคฅเคฎा เคฆी। เคนเคฎเคจे เคเคธ เคกोเคฐ เคो เคฅाเคฎเคจे เคฎें เคฆेเคฐ เคจ เคी, เคเคฐ เคंเคคु เคเคเคค เคी เคชुเคฐाเคจी เคฌिเคฐाเคฆเคฐी เคोเฅ เคเค เค
เคฒเค เคฐाเคน เคชเคฐ เคเคฒ เคชเฅे।
เคो เคญी เคนो เคฎाเคจเคธिเค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฏเคน เค
ंเคคเคฐ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคी เคธंเคฐเคเคจा เคธे เคुเฅा เคนै। เคนो เคธเคเคคा เคนै เคเคจ 1.5% เคीเคจ्เคธ เคฎें เคुเค เคाเคธ เคนो เคो เคเคธ เค
ंเคคเคฐ เคो เคธเคฎเคा เคธเคे। เคเคธเคे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคฎें เคจ เคाเคเคฐ เคนเคฎाเคฐा เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคเคธ เค
ंเคคเคฐ เคे เคाเคฐเคฃ เคฎाเคจเคต เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคธे เคुเฅे เคुเค เคฌिंเคฆुเคं เคชเคฐ เคนोเคा เคो เคเคธเคी เคญाเคทा เค्เคทเคฎเคคा เคे เคฒिเคฏे เคिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคนैं। เคกाเคฐเคตिเคจ [3] เคจे 150 เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคนी เคตिเคाเคธเคตाเคฆ เคा เคธिเคฆ्เคงांเคค เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆिเคค เคเคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคเคถाเคฐा เคिเคฏा เคฅा เคि เคฎाเคจเคต เคी เคญाเคทाเคเคค เค्เคทเคฎเคคा เคเค เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคนै เคो เคช्เคฐเคญाเคตी เคธंเคช्เคฐेเคทเคฃ เคी เคเคฒा เคฏाเคจी เคญाเคทा เคे เคธीเคเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเค เคนोเคคी เคนै। เคธ्เคीเคตेเคจ เคชिंเคเคฐ เคी เคธाเคฐเคเคฐ्เคญिเคค เคต เคฐोเคเค เคชुเคธ्เคคเค ‘เคฆ เคฒैंเคुเคเค เคंเคธ्เคिंเค्เค’ [4] เคฎें เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคญाเคทाเค เคธเคนเคเค्เคाเคจ เคธे เคुเฅे เคฎुเค्เคฏ เคฌिंเคฆुเคตों เคชเคฐ เคตिเคธ्เคคृเคค เคเคฐ्เคा เคी เคเค เคนै।
เคเค เคिเคธी เคญाเคทा เคैเคธे เคนिंเคฆी เคा เคो เคธ्เคตเคฐूเคช เคนเคฎ เคाเคจเคคे เคนैं เคตเคน เคจ เคाเคจे เคिเคคเคจे เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃों เคธे เคुเคเคฐा เคนै เคเคจे เคตाเคฒे เคธเคฎเคฏ เคฎें เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ เคी เคฏเคน เคช्เคฐเค्เคฐिเคฏा เคเคฒเคคी เคฐเคนेเคी। เคिเคธी เคญी เคीเคตंเคค เคญाเคทा เคी เคตिเคाเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคธเคฐिเคคा เคी เคคเคฐเคน เคนै เคो เคจिเคฐंเคคเคฐ เคช्เคฐเคตाเคนเคฎाเคจ เคนै เคเคฐ เคिเคธเคฎें เคोเคी-เคฌเฅी เคธเคนाเคฏเค เคจเคฆिเคฏों เคा เค
เคชเคจा เคฏोเคเคฆाเคจ เคฐเคนเคคा เคนै। เคเคธ เคตिเคทเคฏ เคชเคฐ เคธंเค्เคทिเคช्เคค เคเคฐ्เคा เค
เคเคฒे เคชृเคท्เค ों เคชเคฐ เคนोเคी।
เคญाเคทाเคเคค เค्เคทเคฎเคคा เคฏा เค
เค्เคทเคฎเคคा (Language Impairment) เคी เคฌाเคค
เคญाเคทाเค เคคाเคจे-เคฌाเคจे เคी เคฌाเคฐीเคिเคฏों เคो เคธเคฎเคเคจे เคฎें เคญाเคทा เคธे เคुเฅी เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคเคตं เค
เค्เคทเคฎเคคाเคं เคा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคเคชเคฏोเคी เคธिเคฆ्เคง เคนुเคตा। เคฏเคน เคธोเคเคจा เคธ्เคตाเคญाเคตिเค เคนै เคि เคเคฌ เคญाเคทा เคी เคฌाเคค เคนो เคฐเคนी เคนो เคคเคฌ เคिเค्เคฐ เคญाเคทाเคเคค เค
เค्เคทเคฎเคคाเคं เคा เค्เคฏों?
เคฌाเคค เคธเคฐเคฒ เคเคฐ เคธीเคงी เคนै เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคธे เค
เคฒเค เคนाเคฒाเคค เคนी เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคी เค
เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เค
เคตเคธ्เคฅा เคो เคंเคिเคค เคเคฐเคคे เคนैं เคो เคोเคिเคฒ เคนोเคจे, เคฏा เคฌीเคฎाเคฐी เคे เคाเคฐเคฃ เคฏा เคเคจ्เคฎ เคธे เคนी เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนो เคธเคเคคे เคนैं। เคฆूเคธเคฐी เคฌाเคค เคฏเคน เคนै เคि เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคंเคธाเคจ เคชเคฐ เคธเคญी เคคเคฐเคน เคे เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐเคจा เคธंเคญเคต เคจเคนीं, เคเคตं เคจैเคคिเค เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคญी เคธ्เคตीเคाเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เคเคฌเคि เคฐोเคी เคी เคांเค เคเคตं เคिเคिเคค्เคธा เคเค เคเคฐूเคฐเคค เคนै เคो เคนเคฎाเคฐी เคाเคจเคाเคฐी เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคเคฐ เคธเคเคคी เคนै। เคฎเคจोเคฐोเค เคी เคชเคนเคाเคจ เคเคตं เคจिเคฆाเคจ เคนเคฎें เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคธूเคเคจा เคฆेเคจे เคฎें เคธเค्เคทเคฎ เคนैं। เคฌाเคค เคूंเคि เคญाเคทा เคी เคนो เคฐเคนी เคนै เคนเคฎ เคญाเคทा เคธे เคुเฅी เคुเค เค
เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เค
เคตเคธ्เคฅाเคं เคा เคिเค्เคฐ เคเคฐเคจा เคाเคนेंเคे।
เคฏเคน เคคो เค
เคฌ เคตिเคฆिเคค เคนी เคนै เคि เคนเคฐ เคाเคฐ्เคฏ เคे เคฒिเคฏे เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคฎें เค्เคทेเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคนोเคคा เคนै। เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคे เคฌाเคฏें เคोเคฒाเคฐ्เคฆ्เคง เคฎें เคญाเคทा เคธे เคुเฅे เคฆो เค्เคทेเคค्เคฐ [2] เคชเคนเคाเคจे เคเคฏे เคนैं เคिเคจเคฎें เคเค เค
เค्เคฐ เคญाเค เคฎें, เคिเคธे เคฌ्เคฐोเคा เค्เคทेเคค्เคฐ (Broca’s area) เคเคนเคคे เคนैं เคเคฐ เคฆूเคธเคฐा เคฎเคง्เคฏ เคญाเค เคฎें, เคिเคธे เคตेเคฐเคจिเค เค्เคทेเคค्เคฐ (Wernicke’s area) เคा เคจाเคฎ เคฆिเคฏा เคเคฏा เคนै เคिเคจเคी เคธंเค्เคทिเคช्เคค เคเคฐ्เคा เคชिเคเคฒे เคฒेเค [2] เคฎें เคी เคा เคुเคी เคนै। เคฏเคน เคจाเคฎเคเคฐเคฃ เคชाँเคฒ เคฌ्เคฐोเคा เคเคฐ เคตेเคฐเคจिเค เคे เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฏोเคเคฆाเคจ เคे เคाเคฐเคฃ เคเคจเคे เคธเคฎ्เคฎाเคจ เคฎें เคिเคฏे เคเคฏे। เคเคงुเคจिเค เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเคिเคी เคจे เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคธंเคฌंเคงी เคนเคฎाเคฐी เคाเคจเคाเคฐी เคฎें เคตृเคฆ्เคงि เคी เคนै। เคชเคนเคฒे เคธเคฎเคธ्เคฏा เคจिเคฆाเคจ เคे เคฒिเคฏे เคฎเคจोเคฐोเค เคिเคिเคค्เคธเค เคฒเค्เคทเคฃों เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคฐोเค เคी เคช्เคฐเคृเคคि เคเคตं เค
เคตเคธ्เคฅा เคी เคाเคจเคाเคฐी เคช्เคฐाเคช्เคค เคเคฐเคคे เคฅे เค्เคฏोंเคि เคคเคฌ เคตिเคเคฒ्เคช เคจเคนीं เคฅे। เคตिเค्เคाเคจ เคเคตं เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเคिเคी เคे เคตिเคाเคธ เคे เคธाเคฅ เคจ्เคฏूเคฐोเคฒाँเคी เคा เคตिเค्เคाเคจ เคชเคฒ्เคฒเคตिเคค เคนुเค เคเคฐ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เค्เคฐिเคฏाเคं เคो เคจ्เคฏूเคฐोเคจ เคคंเคคुเคตों เคी เคाเคฐ्เคฏเคตिเคงि เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคธเคฎเคเคจे[5] เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒी।
เคฌ्เคฐोเคा เคเคซेเคธिเคฏा, เคตेเคฐเคจिเค เคเคซेเคธिเคฏा (Broca’s aphasia, Wernicke’s aphasia)
เคญाเคทा เคธे เคुเฅे เคฆोเคจों เค्เคทेเคค्เคฐों เคे เคाเคฐ्เคฏ เค
เคฒเค เคนैं เคฌ्เคฐोเคा เค्เคทेเคค्เคฐ เคญाเคทा เคเค्เคाเคฐเคฃ เคे เคฒिเคฏे เคिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคนै เคเคฌเคि เคตेเคฐเคจिเค เค्เคทेเคค्เคฐ เคญाเคทाเค เคธเคฎเค เคे เคฒिเคฏे। เคिเคธी เคญी เคाเคฐเคฃ เคธे เคฌ्เคฐोเคा เค्เคทेเคค्เคฐ เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคจे เคชเคฐ เคเคธ เคी เคाเคฐ्เคฏ เค्เคทเคฎเคคा เคฎें เคเคฎी เคเคจा เคธ्เคตाเคญाเคตिเค เคนै। เคเคธा เคंเคธाเคจ เคเคนी เคเค เคฌाเคค เคो เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฒोเคों เคी เคคเคฐเคน เคธเคฎเค เคฒेเคा เคชเคฐ เค
เคชเคจी เคฌाเคค เคเคนเคจा เคเคธเคे เคฒिเคฏे เคฎुเคถ्เคिเคฒ เคนोเคा। เคเคธเคे เคตाเค्เคฏ เค
เค्เคธเคฐ เคोเคे เคนोंเคे, เคตเคน เคถเคฌ्เคฆ เคคเคฒाเคถเคจे เคฎें เคเค िเคจाเค เคฎเคนเคธूเคธ เคเคฐेเคा, เคเคฐ เคฐुเค-เคฐुเค เคเคฐ เคฌोเคฒेเคा। เคเค เคฏा เคฌเคนुเคตเคเคจ เคเคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฏा เคญूเคคเคाเคฒ เคी เคเคฒเคคिเคฏाँ เคนोเคจा เคเคฎ เคนै।
เคुเค เคเคฆाเคนเคฐเคฃ:*
เคฏเคน เคชूเคเคจे เคชเคฐ เคि เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคฎेเค เคชเคฐ เคिเคคเคจी เคिเคคाเคฌे เคนैं, เคฌ्เคฐोเคा เคเคซेเคธिเคฏा เคตाเคฒे เคंเคธाเคจ เคा เคเคตाเคฌ เคुเค เคเคธा เคนोเคा-
เคिเคคाเคฌ เคिเคคाเคฌ, .- - เคฎेเค เคฆो เคฆो เคिเคคाเคฌ।
เคฎैं เคुเคค्เคคे เคो เคुเคฎाเคจे เคฒे เคเคฏा เคฅा เคฏเคน เคเคนเคจे เคे เคช्เคฐเคฏाเคธ เคฎें เคเคธเคा เค
เคจुเคฎाเคจिเคค เคเคฅเคจ:
เคฎैं เคाเคฏा เคुเคค्เคคे เคुเคฎाเคจा।
เคเคฌ เคตेเคฐเคจिเค เค्เคทेเคค्เคฐ เคिเคธी เคाเคฐเคฃเคตเคถ เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคคा เคนै เคคเคฌ เคตเคน เคंเคธाเคจ เค
เคชเคจी เคฌाเคค เคเคนเคจे เคฎें เคเค िเคจाเค เค
เคจुเคญเคต เคจเคนीं เคเคฐेเคा เคเคฐ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคंเคธाเคจ เคी เคคเคฐเคน เคถเคฌ्เคฆों เคा เคเค्เคाเคฐเคฃ เคเคฐ เคฒेเคा, เคชเคฐ เคเคธเคी เคฌाเคคों เคฎें เคธเคฎเค เคा เค
เคญाเคต เคธाเคซ เคฆिเคाเค เคฆेเคा। เคเคธเคा เคตाเค्เคฏ เคเคตं เคเค्เคाเคฐเคฃ เค्เคฐाเคฎเคฐ เคी เคฆृเคท्เคि เคธे เคธเคนी เคนोเคคे เคนुเค เคญी เคฌाเคค เค
เคธ्เคชเคท्เค เคนोเคी เคिเคธเคा เคถाเคฏเคฆ เค
เคฐ्เคฅ เคจिเคाเคฒเคจा เคญी เคฎुเคถ्เคिเคฒ เคนो, เคैเคธे-
เคฎेเคฐी เคฌिเคฒ्เคฒी เคเคฒी เคเค เคฎैं เคญी เค
เคชเคจे เคญाเค เคे เคธाเคฅ เคเคฒा เคเคฏा, เคซिเคฐ เคนเคฎ เคตाเคชเคธ เคฒौเค เคเคฏे। เคฎैं เคเคธเคा เคง्เคฏाเคจ เคฐเคเคจे เคฎें เคเคธเคฐ เคจเคนीं เคเคฐूंเคा।
เคตिเคฒिเคฏเคฎ เคธिंเคก्เคฐोเคฎ
เคฌ्เคฐोเคा เคต เคตेเคฐเคจिเค เค्เคทेเคค्เคฐों เคे เค
เคคिเคฐिเค्เคค เคญी เคुเค เคธ्เคฅเคฒ เคนैं เคो เคंเคธाเคจ เคी เคฌौเคฆ्เคงिเค เคต เคญाเคทाเค เค्เคทเคฎเคคा เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं [4]। เคฏเคนाँ เคนเคฎ เคฌाเคค เคเคฐेंเคे เคเค เคाเคธ เคธिंเคก्เคฐोเคฎ เคी เคिเคธे เคตिเคฒिเคฏเคฎ เคธिंเคก्เคฐोเคฎ เคเคนा เคाเคคा เคนै เคเคฐ เคो เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคฎंเคฆเคฌुเคฆ्เคงि เคฒोเคों เคฎें เคชाเคฏा เคाเคคा เคนै। เคฎेเคฐुเคฆเคฃ्เคก เคे เคเคชเคฐी เคญाเค เคฎें เคเคนाँ เคเคธเคा เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคฎें เคुเฅाเคต เคนोเคคा เคนै เคตिเคถेเคท เคคเคฐเคน เคी เคธเคฎเคธ्เคฏा เคुเค เคाเคฐ्เคฏों เคी เค्เคฐिเคฏाเคถीเคฒเคคा เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคคी เคนै। เคฎेเคฐुเคฆंเคก เคฎें เคाเคธ เคคเคฐเคน เคे เคตिเคाเคฐ เคे เคाเคฐเคฃ เคुเค เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เคนाเคเคก्เคฐोเคธिเคซेเคฒเคธ (hydrocephalus) เคी เคธ्เคฅिเคคि เค เคाเคคी เคนै เคिเคธเคฎें เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคे เคुเค เคนिเคธ्เคธों เคชเคฐ เคฆเคฌाเคต เคฌเฅ เคाเคคा เคนै เคเคฐ เคाเคฐ्เคฏเค्เคทเคฎเคคा เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคคी เคนै। เคเคธे เคฒोเคों เคा เคเค เค्เคฏू เคเคฎ เคนोเคคा เคนै เคเคฐीเคฌ 50 เคฏा เคเคธเคे เคจीเคे। เคเคธे เคเค เคฌเค्เคों เคชเคฐ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ เคธे เคเคจเคे เคฌाเคฐे เคฎें เคाเคซी เคुเค เคाเคจเคाเคฐी [4] เค
เคฌ เค्เคाเคค เคนो เคธเคी เคนै। เค
เค्เคธเคฐ เคเคธे เคฒोเคों เคो เคฆेเคเคจे เคชเคฐ เคญी เคเคญाเคธ เคนो เคธเคเคคा เคนै เคि เคตे เคนाเคเคก्เคฐोเคธिเคซेเคฒเคธ เคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนैं। เคตे เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคธे เค
เคฒเค เคฆिเคเคคे เคนैं เคैเคธे เคेเคนเคฐा เคเคฎ เคौเฅा, เคฎाเคฅा เคौเฅा, เคธंเคเคฐी เคจाเคธिเคा เคเคฐ เคฎोเคे เคนोंเค । เคเคธे เคฒोเค เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคฎें เคญी เคเค िเคจाเค เค
เคจुเคญเคต เคเคฐเคคे เคนैं เคैเคธे เคूเคคे เคा เคซीเคคा เคฌांเคงเคจा เคฏा เคเคฒเคฎाเคฐी เคธे เคोเค เคธाเคฎाเคจ เคจिเคाเคฒ เคเคฐ เคฒाเคจा। เค
เคเคฐ เคเคจเคธे เคเคนा เคाเคฏ เคि เค
เคฎुเค เคीเค เคเคฒเคฎाเคฐी เคฎें เคฐเคी เคนै เคเคธे เคฒे เคเค เคคเคฌ เคตे เคช्เคฐเคฏाเคธ เคเคฐेंเคे เคเคฐूเคฐ, เคชเคฐ เค
เคเคฐ เคตเคนाँ เคเค เคคเคฐเคน เคी เคीเคें เคฐเคी เคนों เคคो เคตे เคฆुเคตिเคงा เคฎें เคชเฅ เคธเคเคคे เคนैं เคเคฐ เคเคจ्เคนें เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคंเคธाเคจ เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค्เคฏाเคฆा เคฆेเคฐ เคนो เคธเคเคคी เคนै। เคฒेเคिเคจ เคฏเคน เคเค เคฐोเคเค เคाเคจเคाเคฐी เคนै เคि เคเคจ เคฒोเคों เคฎें เคฎें เคुเค เคाเคธ เคคเคฐเคน เคी เคญाเคทाเคเคค เค्เคทเคฎเคคा เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค
เคงिเค เคนोเคคी เคนै เคाเคธเคเคฐ เคตाเคเคจ เค्เคทเคฎเคคा। เคเคธी เคเคฎ्เคฐ เคे เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฌเค्เคों เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคตिเคฒिเคฏเคฎ เคธिंเคก्เคฐोเคฎ เคตाเคฒे เค
เคงिเค เคตाเคเคชเคु เคนोเคคे เคนैं เคเคฐ เคตाเค्เคฏ เคฌเคจाเคจे เคเคตं เคเคจเคे เคเค्เคाเคฐเคฃ เคฎें เค
เคชेเค्เคทाเคृเคค เค
เคงिเค เคธเค्เคทเคฎ เคนोเคคे เคนैं। เค
เคเคฐ เคเคจเคธे เคเคนा เคाเคฏ เคि เคตे เคिเคธी เคตिเคทเคฏ เคฎें เคुเค เคฌเคคเคฒाเคฏें เคฎเคธเคฒเคจ เคाเคฏ, เคोเฅे เคฏा เคนाเคฅी เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคคो เคตे เคงाเคฐा เคช्เคฐเคตाเคน เคฌोเคฒ เคธเคเคคे เคนैं เคเคธเคे เคฌाเคตเคूเคฆ เคि เคตे เคฎंเคฆเคฌु्เคฆ्เคงि เคนैं เคเคฐ เคเคจเคा เคเค เค्เคฏू 50 เคธे เคเคฎ เคนोเคคा เคนै। เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคाเคฎ เคैเคธे เคूเคคे เคा เคซीเคคा เคฌांเคงเคจा เคฏा เคเคฒเคฎाเคฐी เคธे เคोเค เคธाเคฎाเคจ เคจिเคाเคฒ เคฒाเคจे เคฎें เคตे เคฆुเคตिเคงा เคฎें เคฐเคนเคคे เคนैं เคชเคฐ เค
เคชเคจे เคชเคฐिเคตेเคถ เคธे เคुเฅी เคตเคธ्เคคुเคं เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคเคฐเคจे เคो เคเคนा เคाเคฏ เคตे เคคेเคी เคธे เคฌोเคฒ เคธเคเคคे เคนैं เคเคฐ เคเคจเคा เคต्เคฏाเคเคฐเคฃ เคธเคนी เคนोเคคा เคนै। เคो เคตे เคฌोเคฒ เคฐเคนे เคนैं เคตเคน เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคตाเค्เคฏ เคนी เคนोเคคे เคนैं เคเคฐ เคुเค เคชुเคจเคฐाเคตृเคค्เคคि เคญी เคนो เคธเคเคคी เคนै เคเคฐ เคเคฅ्เคฏ เคฎें เคोเค เคฌौเคฆ्เคงिเค เค्เคทเคฎเคคा เคจเคเคฐ เคจเคนीं เคเคคी। เคชเคฐ เคตे เคฒเคเคญเค เคงाเคฐाเคช्เคฐเคตाเคน เคฌोเคฒ เคธเคเคคे เคนैं เคो เค्เคฐाเคฎเคฐ เคी เคฆ्เคฆเคท्เคि เคธे เคธเคนी เคนोเคคा เคนै। เคฎเคธเคฒเคจ เค
เคเคฐ เคเคธे เคंเคธाเคจ เคธे เคोเฅे เคชเคฐ เคฌोเคฒเคจे เคो เคเคนा เคाเคฏ เคคो เค
เคจुเคฎाเคจिเคค เคเคค्เคคเคฐ เคुเค เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคนो เคธเคเคคा เคนै เคเค เคเคฆाเคนเคฐเคฃ:*
เคोเฅा เค्เคฏा เคนै เคเค เคाเคจเคตเคฐ เคนै เคเคฐ เคเคช เคฏเคน เคญी เคชूเคेंเคे เคि เคोเฅा เคเคนाँ เคฐเคนเคคा เคนै เคตเคน เค
เคชเคจे เค
เคธ्เคคเคฌเคฒ เคฎें เคฐเคนเคคा เคนै। เคोเฅा เค्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เคเฅा เคฐเคนเคคा เคนै। เคตเคน เคฐाเคค เคो เคญी เคเฅा เคนी เคฐเคนเคคा เคนै เคเคฐ เคเฅे เคเฅे เคธोเคคा เคญी เคนै। เคोเฅा เคाเคฏ เคฏा เคु्เคคे เคी เคคเคฐเคน เคฌैเค เคคा เคจเคนीं। เคเคธเคी เคตเคเคน เคฏเคนी เคนै เคि เคเคธเคे เคชैเคฐों เคी เคคाเคเคค เค्เคฏाเคฆा เคนोเคคी เคนै เคเคฐ เคเคธीเคฒिเคฏे เคตเคน เคคेเคी เคธे เคฆौเฅ เคธเคเคคा เคนै। เคूंเคि เคตเคน เคคेเคी เคธे เคฆौเฅ เคธเคเคคा เคนै เคฒोเค เคเคธเคी เคธเคตाเคฐी เคเคฐเคคे เคนैं। เคฌเคนुเคค เคธे เคฒोเค เคुเฅเคฆौเฅ เคे เคถौเคीเคจ เคนोเคคे เคนैं। เคुเฅเคฆौเฅ เคा เคถौเค เคญी เคเค เคจเคถे เคी เคคเคฐเคน เคนै। เคตैเคธे เคोเฅा เคฌเฅे เคाเคฎ เคा เคाเคจเคตเคฐ เคนै เคชเคนเคฒे เคเคฌ เคाเคฐें เคฏा เคฎोเคเคฐ เคाเฅिเคฏाँ เคจเคนीं เคฅीं เคคเคฌ เคोเฅाเคाเฅी เคा เคเคฒเคจ เคนुเค เคเคฐเคคा เคฅा। เคोเฅा เคตैเคธे เคคो เคธीเคงा เคाเคจเคตเคฐ เคนै เคชเคฐ เคเคธे เคुเคธ्เคธा เคญी เค เคธเคเคคा เคนै เคเคฐ เคเคธे เคฎें เคตเคน เคธเคตाเคฐ เคो เคिเคฐा เคธเคเคคा เคนै। เคธเคตाเคฐी เคเคฐเคคे เคตเค्เคค เคชूเคฐी เคธाเคตเคงाเคจी เคธे เคाเคฎ เคฒेเคจा เคाเคนिเคฏे เคจเคนीं เคคो เคธเคตाเคฐ เคिเคฐ เคธเคเคคा เคนै।
เคญाเคทाเค เคธเคนเคเค्เคाเคจ
เคธเคฌ เคฎिเคฒाเคเคฐ เคฏเคน เคुเค เคนเคฆ เคคเค เคนैเคฐเคค เคฎें เคกाเคฒเคจे เคตाเคฒी เคฌाเคค เคนै। เคเค เคंเคธाเคจ, เคो เคฎंเคฆเคฌुเคฆ्เคงि เคนो, เคเคฐ เค
เคชเคจा เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคฎें เคเค िเคจाเค เค
เคจुเคญเคต เคเคฐเคคा เคนो เคตเคน เคเคธ เคคเคฐเคน เคฒเคเคญเค เคงाเคฐा เคช्เคฐเคตाเคน เคฌोเคฒ เคธเคเคคा เคนै। เคฎाเคจा เคि เคเคธ เคตเคฐ्เคฃเคจ เคฎें เคोเค เคตिเคฆ्เคตเคคा เคตाเคฒी เคฌाเคค เคจเคนीं, เคชเคฐ เคญाเคทा เคเคเคฆเคฎ เคธเคนी เคนै เคเคฐ เค्เคฐाเคฎเคฐ เคญी। เคเค เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคी เคो เคाเคจเคाเคฐी เคฎिเคฒ เคฐเคนी เคนै เคเคฐ เคฎाเคจเคต เคी เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคตिเคाเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคा เคो เค
เคจुเคญเคต เคนै เคเคธ เคธे เคฏเคน เคธंเคेเคค เคฎिเคฒเคคा เคนै เคि เคญाเคทा เคे เคฒिเคฏे เคช्เคฐाเคตเคงाเคจ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคฎें เคฎौเคूเคฆ เคนैं। เคเค เคฌเค्เคे เคो เคญाเคทा เค्เคाเคจ เคฆेเคคे เคนैं เคเคฐ เคฆो เคฏा เคคीเคจ เคธाเคฒों เคฎें เคตเคน เคฌोเคฒเคจा เคธीเค เคाเคคा เคนै เคฒेเคिเคจ เคนเคฎ เคिเคธी เคชाเคฒเคคू เคाเคจเคตเคฐ เคो เคฌोเคฒเคจा เคจเคนीं เคธिเคा เคธเคเคคे เคธिเคตाเคฏ เคคोเคคे เคे เคเคฐ เคตเคน เคญी เค
เคค्เคฏंเคค เคธीเคฎिเคค เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें। เคฌाเคค เคธाเคซ เคนै เคญाเคทा เคธीเค เคธเคเคจे เคी เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคนै। เคญाเคทा เคे เคเคคเคฐ เคญी เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เค्เคाเคจ เคนोเคคे เคนैं เคैเคธे เคเค เคिเฅिเคฏा เคा เคฌเค्เคा เคเคจ्เคฎ เคฒेเคคा เคนै เคเคฐ เคคीเคจ เคाเคฐ เคฆिเคจों เคे เค
ंเคฆเคฐ เคเฅเคจा เคถुเคฐू เคเคฐ เคฆेเคคा เคนै เคिเคธे เคธिเคाเคจे เคी เค्เคฏाเคฆा เคเคฐूเคฐเคค เคจเคนीं เคนोเคคी เคชเคฐ เคเคฐंเคญ เคฎें เคुเค เคช्เคฐเคถिเค्เคทเคฃ เคी เคเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै เคो เคเคธे เคฎां เคธे เคฎिเคฒ เคाเคคी เคนै। เคนเคฐ เคंเคคु เคे เคฒिเคฏे เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เค्เคाเคจ เคी เคฌाเคค เคธเคนी เคนै เคเคธा เค्เคाเคจ เคฌुเคฆ्เคงि เคเคงाเคฐिเคค เคจ เคนोเคเคฐ เคธเคนเคเค्เคाเคจ เคฏा instinct เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคฏเคนाँ เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เค เคเคฐเคจा เคนोเคा เคि เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคญाเคทा เค्เคाเคจ เคी เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนोเคคे เคญी เคเคฐंเคญिเค เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธंเคชเคฐ्เค [2] เคเคตเคถ्เคฏเค เคนै।
เคจिเคท्เคเคฐ्เคท เคฏเคน เคนै เคि เคैเคธे เคเฅเคจा เคिเฅिเคฏा เคे เคถिเคถु เคो เคธिเคाเคจा เคจเคนीं เคชเฅเคคा เคตเคน เคธเคนเค เคฐूเคช เคฎें เค เคाเคคा เคนै เค्เคฏोंเคि เคฏเคน เค्เคाเคจ เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคนै เคเคธी เคคเคฐเคน เคญाเคทा เค्เคाเคจ เคฎाเคจเคต เคฎें เคธเคนเค เคนी เคเคคा เคนै เคฒेเคिเคจ เคเคธे เคฅोเฅा เคเคฐंเคญिเค เคธเคนाเคฐे เคी เคฆเคฐเคाเคฐ เคนै। เค
ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคนोเคจे เคे เคฌाเคตเคूเคฆ เคชเคนเคฒे เคฆो-เคคीเคจ เคธाเคฒों เคฎें เคฎाเคจเคต เคถिเคถु เคो เคฎाเคจเคต เคा เคธाเคจ्เคจिเคง्เคฏ เคเคตเคถ्เคฏเค เคนै। เคเคธ เคตिเคทเคฏ เคชเคฐ เคชिเคเคฒे เคฒेเค [2] เคฎें เคเคฐ्เคा เคी เคเค เคนै।
เคญाเคทाเคเคค เค्เคทเคฎเคคा เคा เคธเคตाเคฒ
เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคฎें เคญाเคทाเค्เคाเคจ เคธंเคฌंเคงी เคช्เคฐाเคตเคงाเคจ เคा เคฎाเคฎเคฒा เคเคिเคฒ เคนै เคเคฐ เคนเคฎाเคฐी เคाเคจเคाเคฐी เค
เคญी เคเคฐंเคญिเค เคเคฐเคฃ เคฎें เคนै। เคुเค เคाเคจเคाเคฐी เคฎเคธ्เคคिเคท्เค เคธंเคฌंเคงी เคฐोเคों เคธे เคฎिเคฒเคคी เคนै เคเคฐ เคुเค เค
เคธเคฎ्เคชृเค्เคค เคฎाเคจเคต เคธเคฎूเคนों เคे เคธंเคชเคฐ्เค เคธे। เคฏเคน เคเค เคฐोเคเค เคช्เคฐเคถ्เคจ เคนो เคธเคเคคा เคนै เคि เคฆो เคฎाเคจเคต เคธเคฎूเคน เคो เค
เคฒเค เคญाเคทाเคं เคฌोเคฒเคคे เคนों เค
เคเคฐ เคธाเคฅ เคฐเค เคฆिเคฏे เคाเคฏें เคคो เคैเคธे เคฌाเคคें เคเคฐेंเคें?
เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคเคฏा เคเคธ เคคเคฐเคน เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐ เคชाเคจा เคเคธाเคจ เคจเคนीं เคชเคฐ เคเคญी เคเคธी เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏाँ เคฌเคจ เคाเคคी เคนैं เคिเคจ्เคนीं เค
เคจ्เคฏ เคाเคฐเคฃों เคธे, เคเคฐ เคเคธा เคเคฌ เคนोเคคा เคนै เคเคธเคा เคฒाเคญ เคเค ाเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै। เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคฆेเคถों เคจे เคฆुเคจिเคฏा เคญเคฐ เคฎें เค
เคชเคจे เคเคชเคจिเคตेเคถ เคธ्เคฅाเคชिเคค เคिเคฏे เคเคฐ เคเคจเคा เคเคฎเคเคฐ เคถोเคทเคฃ เคिเคฏा। เคเค เคฌाเคฐ เคธुเคฆूเคฐ เค
ंเคเคฒों เคฏा เคฆ्เคตीเคชों เคฎें เค
เคชเคจे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคเคชเคจिเคตेเคถों เคธे เคฎเคเคฆूเคฐ เคฒे เคाเคจा เคเคฎ เคฌाเคค เคนुเค เคเคฐเคคी เคฅी। เคिเคธी เคเคธे เค
ंเคเคฒ เคฎें เคฆो เคฏा เค
เคงिเค เคฎเคเคฆूเคฐो เคे เคธเคฎूเคน เคธंเคชเคฐ्เค เคฎें เคเคฏे เคो เค
เคฒเค เคญाเคทाเคं เคฌोเคฒเคคे เคฅे। เคเคจ เคธ्เคฅाเคจों เคชเคฐ เคเคชเคฐोเค्เคค เคธเคตाเคฒ เคा เคเคตाเคฌ เคขूंเคขा เคा เคธเคเคคा เคนै เคि เคฆो เค
เคฒเค เคญाเคทाเคं เคฌोเคฒเคจे เคตाเคฒे เคฎाเคจเคต เคธเคฎूเคน เคธंเคชเคฐ्เค เคฎें เคเคจे เคชเคฐ เค्เคฏा เคนोเคा? เคญाเคทाเคตिเคฆों เคे เคฒिเคฏे เคญी เคฏเคน เค
เคตเคธเคฐ เคฅा เคเคนाँ เคตे เคญाเคทा เคे เคตिเคाเคธ เคธंเคฌंเคงी เคुเค เคธเคตाเคฒों เคे เคเคตाเคฌ เคคเคฒाเคถें เคเคฐ เคเคธा เคนुเค เคญी।
เคเคธे เคฎाเคจเคต เคธเคฎूเคนों เคे เคฌीเค เคญी เคธंเคช्เคฐेเคทเคฃ เคนोเคा เคชเคนเคฒे เคธंเคेเคคों เคฎें เคเคฐ เคเคธเคे เคฌाเคฆ เคुเค เคง्เคตเคจिเคฏों เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคो เคฆोเคจों เคी เคญाเคทाเคं เคธे เคเคฏเคจिเคค เคนोंเคे। เคฏเคน เคाเคฎ เคธเคฎเคฏ เคฒेเคा เคเคฐ เคงीเคฐे เคงीเคฐे เคเค เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคฏा เคिเคเฅी เคाเคฎเคเคฒाเค เคญाเคทा เคช्เคฐเคฏोเค เคฎें เคเคจे เคฒเคेเคी। เคธเค เคฆेเคा เคाเคฏ เคคो เคเคฐเคฎ्เคญ เคฎें เคเค เคी เคตिเคเคธिเคค เคญाเคทाเคं เคญी เคाเคฎเคเคฒाเค เคนी เคฅीं เคเคฐ เคुเค เคธीเคฎा เคคเค เคเค เคญी เคนैं। เคฏเคน เคाเคฎเคเคฒाเค เคिเคเฅी เคญाเคทा เคชिเคिเคจ (pidgin) เคเคนी เคाเคจे เคฒเคी। เคฎाเคจा เคाเคคा เคนै เคि เคเคธ เคถเคฌ्เคฆ เคी เคเคคเคชเคค्เคคि เคฆเค्เคทिเคฃी เคीเคจ เคฎें เคนुเค เคเคนाँ เคे เคจिเคตाเคธी เค
ंเค्เคฐेเคों เคे เคธंเคชเคฐ्เค เคฎें เคเคฏे เคเคฐ เคญाเคทाเค เคเคฆाเคจ เคช्เคฐเคฆाเคจ เคฎें ‘เคฌिเคเคจेเคธ’ เคถเคฌ्เคฆ เคो เคीเคจी เคถ्เคฐเคฎिเค ‘เคชिเคिเคจ’ เคฏा เคเคธ เคธे เคฎिเคฒเคคा เคोเค เคเค्เคाเคฐเคฃ เคเคฐเคจे เคฒเคे। เคเค เคชिเคिเคจ เคถเคฌ्เคฆ เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคญाเคทा เคे เคชเคฐ्เคฏाเคฏ เคे เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค เคिเคฏा เคा เคฐเคนा เคนै।
เคญाเคทाเคเคค เคตिเคाเคธ เคे เคเคฐเคฃ
เคญाเคทाเคเคค เคตिเคाเคธ เคฎें เคाเคจเคाเคฐों เคे เค
เคจुเคธाเคฐ เคฆो เคเคฐเคฃ เคนैं เคो เคฎเคนเคค्เคต เคे เคนैं: เคชเคนเคฒा เคนै เคง्เคตเคจि เคा เคธ्เคตैเค्เคिเค เคฏा เคฎเคจเคฎाเคจा เคช्เคฐเคฏोเค [6], เค
เคชเคจी เคธूเคเคจा เคฆूเคธเคฐे เคคเค เคชเคนुँเคाเคจे เคนेเคคु। เคฎाเคจ เคฒें เคฎुเคे เคนाเคฅी เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคुเค เคเคนเคจा เคนै เคฏเคน เคถเคฌ्เคฆ เคนाเคฅी เคเคธ เคाเคจเคตเคฐ เคी เคคเคฐเคน เคจเคนीं เคเคฐ เคฌैเค्เคीเคฐिเคฏा เคถเคฌ्เคฆ เคฌैเค्เคीเคฐिเคฏा เคी เคคเคฐเคน เคจเคนीं; เคนाเคฅी เคเค เคोเคा เคถเคฌ्เคฆ เคนै เคो เคฌเคกे เคंเคคु เคे เคฒिเคฏे เคช्เคฐเคฏोเค เคนो เคฐเคนा เคนै เคเคฐ เคฌैเค्เคीเคฐिเคฏा เคฌเฅा เคถเคฌ्เคฆ เคฌเคนुเคค เคोเคे เคे เคฒिเคฏे। เคฏเคน เคง्เคตเคจि เคा เคฎเคจเคฎाเคจा เคฏा เคธ्เคตैเค्เคिเค เคช्เคฐเคฏोเค เคนै। เคเคธเคธे เคोเค เคซเคฐ्เค เคจเคนीं เคชเฅเคคा เค्เคฏोंเคि เคिเคธ เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคฏเคน เคिเคฏा เคा เคนै เคเคธเคฎें เคธเคซเคฒเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคฐเคนी เคนै। เคถเคฐ्เคค เคเค เคนै เคि เคเค เค्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคธเคญी เคฒोเค เคเค เคนी เคถเคฌ्เคฆ เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐें เคเค เคाเคธ เคंเคคु เคे เคฒिเคฏे। เคเคธ เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคฏเคน เคธเคฎเคा เคा เคธเคเคคा เคนै เคि เคฆुเคจिเคฏा เคी เคธैเคเฅों เคญाเคทाเคं เคฎें เคง्เคตเคจि เคธंเคฌंเคงी เคธเคฎाเคจเคคा เคเคฎ เคนी เคนै। เคฌोเคฒเคจे เคฎें เคो เคฎเคจเคฎाเคจाเคชเคจ เคฏा เคธ्เคตैเค्เคिเคเคคा เคฆिเคाเคฏी เคฆेเคคी เคนै เคฒेเคเคจ เคฎें เคตเคนी เคตैเคตिเคง्เคฏ เคฌिเคฎ्เคฌिเคค เคนोเคคा เคนै। เคจ เคेเคตเคฒ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคญाเคทा เคง्เคตเคจिเคฏों เคฎें เค
ंเคคเคฐ เคเคตं เคฎเคจเคฎाเคจाเคชเคจ เคนै เคเคจเคी เคฒिเคชिเคฏों เคฎें เคญी เคนै। เคเคธเคे เค
เคคिเคฐिเค्เคค เคญी เคเคฐ เคคเคฐเคน เคी เคธ्เคตैเค्เคिเคเคคा เคฆिเคाเค เคฆेเคคी เคนै เคฒिเคाเคตเค เคी เคฆिเคถा เคे เคธंเคฌंเคง เคฎें। เค
เคงिเคเคคเคฐ เคฒिเคชिเคฏाँ เคฌाเคฏीं เคเคฐ เคธे เคฆाเคนिเคจी เคเคฐ เคो เคฒिเคी เคाเคคी เคนैं เคเคฐ เคเค เคฆाเคนिเคจी เคธे เคฌाเคฏीं เคเคฐ। เคुเค เคนैं เคो เคเคชเคฐ เคธे เคจीเคे เคी เคเคฐ เคฒिเคी เคाเคคी เคนैं। เคเคธเคे เคฌाเคตเคूเคฆ เคเคงाเคฐเคญूเคค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคเคจเคฎें เคธเคฎाเคจเคคा เคญी เคนै เคो เคฆिเคाเคฏी เคฆेเคคी เคนै เค्เคฐाเคฎเคฐ เคฎें। เคถाเคฏเคฆ เคเคธीเคฒिเคฏे เคจोเคฎ เคोเคฎเคธ्เคी เคจे เคฏूเคจिเคตเคฐ्เคธเคฒ เค्เคฐाเคฎเคฐ [7] เคी เคฌाเคค เคी, เคो เคง्เคตเคจि เคฏा เคฒिเคชि เคे เคฒिเคฏे เคจเคนीं เคเคนी เคा เคธเคเคคी। เคฏूเคจिเคตเคฐ्เคธเคฒ เค्เคฐाเคฎเคฐ เคธे เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคนै เคि เค्เคฐाเคฎเคฐ เคฎूเคฒเคค: เคंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เค्เคाเคจ เคนै เคเคฌเคि เคง्เคตเคจि เคฏा เคฒिเคชि เคे เคฒिเคฏे เคเคธा เคจเคนीं เคเคนा เคा เคธเคเคคा।
เคฆूเคธเคฐा เคเคฐเคฃ เคिเคธเคจे เคญाเคทाเค เคตिเคाเคธ เคो เคเคคि เคเคฐ เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคฆिเคฏा เคตเคน เคนै – เคธीเคฎिเคค เคง्เคตเคจिเคฏों เคा เค
เคธीเคฎिเคค เคฒเคเคญเค เค
เคจंเคค เคเคชเคฏोเค# [4, 6]। เคญाเคทा เคธीเคฎिเคค เค
เค्เคทเคฐों เคे เค
เคธीเคฎिเคค เคเคชเคฏोเค เคเคฐเคจे เคฎें เคธเค्เคทเคฎ เคนै। เคฏเคน เคฌाเคค เคฎोเคฐ्เคธ เคोเคก เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคเคธाเคจी เคธे เคธเคฎเคी เคा เคธเคเคคी เคนै। เคชเคนเคฒे เคเคฌ เคेเคฒीเคซोเคจ เคธुเคตिเคงा เคจเคนीं เคฅी เคธंเคช्เคฐेเคทเคฃ เคฎोเคฐ्เคธ เคोเคก เคी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคिเคฏा เคाเคคा เคฅा เคो เคेเคตเคฒ เคฆो เคง्เคตเคจिเคฏों เคชเคฐ เค
เคงाเคฐिเคค เคนोเคคा เคนै เคिเคจ्เคนे เคกैเคถ เคเคฐ เคกौเค เคเคนा เคाเคคा เคนै เคกौเค เคเค เคฌिंเคฆु เคी เคคเคฐเคน เคนै เคเคฐ เคกैเคถ เคเค เคฒเคु เคฐेเคा เคैเคธा। เคฒेเคเคจ เคฎें เคกैเคถ เคเค เคฒเคुเคฐेเคा เคธे เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เคाเคคा เคนै เคเคฐ เคง्เคตเคจि เคฎें เคเค เคฒเคु เค
ंเคคเคฐाเคฒ เคง्เคตเคจि เคฆ्เคตाเคฐा। เคเคจ เคฆो เคง्เคตเคจिเคฏों เคे เคฎเคง्เคฏ เคाเคฒी เคธเคฎเคฏ เคญी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै เคเคฐ เคเคธ เคคเคฐเคน เคถเคฌ्เคฆ, เคตाเค्เคฏ เคฌเคจाเคฏे เคा เคธเคเคคे เคนैं।
เคเค เคเคฐ เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคกिเคिเคเคฒ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค्เคค เคฌाเคเคจเคฐी เคธिเคธ्เคเคฎ เคนै เคिเคธเคฎें เคेเคตเคฒ เคฆो เค
ंเคों เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐ เคोเค เคญी เค
ंเค เคฌเคจाเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै เคเคฐ เคฏเคน เคเคงुเคจिเค เคกिเคिเคเคฒ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคा เคเคงाเคฐ เคนै। เคเคธเคฎें เคฎเคนเคค्เคต เคเคธ เค
ंเค เคे เคธ्เคฅाเคจ เคा เคนै। เค
ंเค เคฆो เคे เคाเคคों เคे เคนिเคธाเคฌ เคธे เคฎाเคจ เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै:
0 0 0 1 เคคुเคฒ्เคฏ เค
ंเค= 1 ( 2 เคाเคค 0)
0 0 1 0 เคฎाเคจ = 2 ( 2 เคाเคค 1)
0 1 0 0 เคฎाเคจ= 4 ( 2 เคाเคค 2)
1 0 0 0 เคฎाเคจ = 8 ( 2 เคाเคค 3)
เคนเคฎ เคाเคจเคคे เคนैं เคि เคฆเคถเคฎเคฒเคต เคชเคฆ्เคงเคคि เคฎें เคฆเคธ เค
ंเคों เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคธाเคฐे เค
ंเค เคฒिเคे เคा เคธเคเคคे เคนैं เคเคฌเคि เคฌाเคเคจเคฐी เคฎें เคेเคตเคฒ เคฆो เค
ंเคों เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ। เคฏเคน เคญी เคเค เค
เค्เคा เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै เคเคนाँ เคธीเคฎिเคค เค
ंเคों เคा เค
เคธीเคฎिเคค เคเคชเคฏोเค เคจเคเคฐ เคเคคा เคนै।
เค
ंเค्เคฐेเคी เคญाเคทा เคฎें 26 เค
เค्เคทเคฐ เคนैं เคिเคจเคธे เคถเคฌ्เคฆ เคฌเคจเคคे เคนैं เคเคฐ เคซिเคฐ เคตाเค्เคฏ। เค
ंเค्เคฐेเคी เคญाเคทा เคा เคธाเคฐा เคธाเคนिเคค्เคฏ- เคชौเคฐाเคฃिเค, เคเคคिเคนाเคธिเค เคธे เคฒेเคเคฐ เคเคฒ्เคช, เคเคฐ เคตैเค्เคाเคจिเค เคाเคจเคाเคฐी เคคเค – เคเคจ्เคนीं เคธीเคฎिเคค เคธंเคธाเคงเคจों เคा เค
เคธीเคฎिเคค เคเคชเคฏोเค เคจเคนी เคคो เคเคฐ เค्เคฏा เคนै।
เคง्เคตเคจि, เคถเคฌ्เคฆ เคเคฐ เคถเคฌ्เคฆाเคฐ्เคฅ เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ
เคง्เคตเคจि เคे เคธ्เคตैเค्เคिเค เคเคชเคฏोเค เคे เคธाเคฅ เคนी เคฆो เคฏा เค
เคงिเค เคญाเคทाเคं เคे เคฎเคง्เคฏ เคธंเคชเคฐ्เค เคจ เคेเคตเคฒ เคจเคฏे เคถเคฌ्เคฆों เคे เคฒिเคฏे เคญाเคทा เคฎें เคธ्เคฅाเคจ เคฌเคจाเคคे เคนैं เค
เคชिเคคु เคเคจเคे เค
เคฐ्เคฅों เคा เคญी เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ เคธंเคญเคต เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं। เค
เคชเคจे เคฆैเคจिเค เคीเคตเคจ เคฎें เคนเคฎें เคเคธे เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคฎिเคฒ เคाเคคे เคนैं। เคฎुเคे เคเค เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคฐोเคเค เคฒเคा เคเคฐเคคा เคนै।
เคौเคฐ เคเคฐें เคถเคฌ्เคฆ เคนै เคिเคฒाเคธ। ‘เคเค เคिเคฒाเคธ เคชाเคจी เคฒाเคจा।‘ เค्เคฒाเคธ (glass)’ เคฏा เคांเค เคธे เคिเคฒाเคธ เคคเค เคा เคธเคซเคฐ เคฐोเคเค เคนै เค्เคฏोंเคि เคเคธเคฎें เค
เคฐ्เคฅ เคญी เคฐूเคชांเคคเคฐिเคค เคนो เคाเคคा เคนै। เค्เคฒाเคธ เคฏाเคจि เคांเค, เคฒेเคिเคจ เคिเคฒाเคธ เคธ्เคीเคฒ เคฏा เคांเคธे เคा เคนो เคธเคเคคा เคนै เคฏा เคซिเคฐ เคांเค เคा เคญी। เคांเค เคจाเคฎเค เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคธे เคเคฐंเคญ เคนोเคเคฐ เคिเคฒाเคธ เคถเคฌ्เคฆ เคเค เคตिเคถेเคท เคเคृเคคि เคตाเคฒे เคฌเคฐ्เคคเคจ เคा เคธूเคเค เคฌเคจ เคเคฏा เคिเคธे เค
ंเค्เคฐेเคी เคฎें เคเคฎ्เคฌเคฒเคฐ เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคฆเค्เคทिเคฃ เคीเคจ เคฎें เค
ंเค्เคฐेเคी เคถเคฌ्เคฆ เคฌिเคเคจेเคธ เคเค्เคाเคฐเคฃ เคी เคเค िเคจाเค เคจे เคाเคฒांเคคเคฐ เคฎें เคชिเคिเคจ เคถเคฌ्เคฆ เคो เคเคจ्เคฎ เคฆिเคฏा เคो เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคฏा เคिเคเฅी เคญाเคทा เคा เคชเคฐ्เคฏाเคฏ เคฌเคจ เคเคฏा। เคเคชเคจिเคตेเคถเคตाเคฆ เคे เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคญाเคทाเคं เคเคฐ เคเคชเคจिเคตेเคถों เคे เคฎूเคฒ เคจिเคตाเคธिเคฏों เคी เคญाเคทाเคं เคे เคฎเคง्เคฏ เคธंเคชเคฐ्เค เคธे เคฆเคฐ्เคเคจों เคिเคเฅी เคญाเคทाเคं เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคจे เคฒเคा। เคถเคฌ्เคฆ เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคญाเคทा เคธे เคเคฐ เค्เคฐाเคฎเคฐ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคญाเคทा เคธे, เคो เคฎिเคฒเคเคฐ เคเค เคชिเคिเคจ เคญाเคทा เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคธंเคญเคต เคเคฐ เคฆेเคคे เคนैं। เคนिंเคฆी เคเคฐ เคंเค्เคฒिเคถ เคฎिเคฒเคเคฐ เคนिंเค्เคฒिเคถ เคฌเคจाเคคे เคนैं เคฏा เคฌंเคเคฒा เคเคฐ เคंเคเคฒिเคถ เคธे เคฌिंเค्เคฒिเคถ เค
เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เคเคคी เคนै।
เค
เคชเคจे เคฆेเคถ เคฎें เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคญाเคทा เคे เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคฎौเคूเคฆ เคนैं เคเคฌเคि เคฏเคนा़ं เคชเคฐ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคญाเคทाเคं เคธเคฎृเคฆ्เคง เคเคตं เคธเค्เคทเคฎ เคนैं เคชเคฐ เคฌाเคค เคेเคตเคฒ เคญाเคทाเค เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เคी เคจเคนीं เค
เคชिเคคु เคถाเคธเค เคเคฐ เคถाเคธिเคค เคी เคถเค्เคคि เคเคฐ เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เคी เคนै। เคนिंเคฆी เคเคฐ เค
ंเค्เคฐेเคी เคी เคिเคเฅी เคญाเคทा เคเคฐเคฎ्เคญिเค เคธเคฎเคฏ เคฎें เคฌเคนुเคค เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคी เคฐเคนी เคฒेเคिเคจ เคฌाเคฆ เคฎें เคเค เคฌเฅा เคตเคฐ्เค เค
ंเค्เคฐेเคी เคฎें เคญी เคชाเคฐंเคเคค เคนो เคเคฏा เคเคฐ เคตเคน เคนिंเคฆी เคเคตं เค
ंเค्เคฐेเคी เคฆोเคจों เคो เคธเคฎเค เคฏा เคฌोเคฒ เคธเคเคคा เคฅा। เคฒेเคिเคจ เคฌเฅเคคे เคตैเคถ्เคตीเคเคฐเคฃ เคเคฐ เค
ंเค्เคฐेเคी เคे เค
ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคธंเคชเคฐ्เค เคी เคญाเคทा เคฌเคจ เคाเคจे เคे เคाเคฐเคฃ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฌाเคคเคीเคค เคฎें เคญी เค
ंเค्เคฐेเคी เคे เคถเคฌ्เคฆों เคा เคฌाเคนुเคฒ्เคฏ เคुเค เคฒोเคों เคे เคฒिเคฏे เคเคฎ เคนो เคुเคा เคนै। เคเคเคเคฒ เคเคธी เคญाเคทा [8] เค
เค्เคธเคฐ เคธुเคจ เคชเฅเคคी เคนै เคเคนाँ เคฎुเค्เคฏ เคถเคฌ्เคฆ เค
ंเค्เคฐेเคी เคे เคนोเคคे เคนैं เคเคฐ เคตाเค्เคฏ-เคตिเคจ्เคฏाเคธ เคนिंเคฆी เคे। เคเคธी เคिเคเฅी เคฏा เคชिเคिเคจ เคा เคเค เคจเคฎूเคจा;
เคเคธ เคช्เคฐोเคซेเคถเคจ เคฎें เคซाँเคฐเคตเคฐ्เคก เคฎूเคตเคฎेंเค เคเคฐ เค
เคชเคตเคฐ्เคก เคฎोเคฌिเคฒिเคी เคा เค्เคฏाเคฆा เคธ्เคोเคช เคจเคนीं เคนै เคเคธเคฒिเค เคจिเคนाเคฏเคค เคเคฐूเคฐी เคนै เคคुเคฎ เคोเค เคเคฒ्เคเคฐเคจेเคिเคต เคญी เคฎाเคंเคก เคฎें เคฐเคो। เคฏाเคฆ เคฐเคเคจा เคฎेเคฐी เคฌेเคธ्เค เคตिเคถेเค เคเคฐ เคँเคฒเคตेเค เคตिเคฆ เคฏू।
เคนเคฎ เคฎें เคธे เค
เคงिเคांเคถ เคฆ्เคตिเคญाเคทी เคฏा เคค्เคฐिเคญाเคทी เคนैं เคเคฐ เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคญाเคทा เคช्เคฐเคฏोเค เคธे เคुเค เคนเคฆ เคคเค เคชเคฐिเคिเคค เคญी เคนैं। เคเคชเคฐ เคฆिเคฏे เคเคฏे เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคी เคคเคฐ्เค เคชเคฐ เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคญाเคทा เคा เคฌाเคคเคीเคค เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฎ เคฌाเคค เคนै। เคนाँ, เคเคฌ เคฌाเคค เคฒिเคเคจे เคी เคนोเคคी เคนै เคคเคฌ เคนเคฎ เคง्เคฏाเคจ เคฐเค เคฒेเคคे เคนैं เคि เคिเคเฅी เคญाเคทा เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฎ เคธे เคเคฎ เคนों।
เค
ंเค्เคฐेเคी เคเคตं เค
เคจ्เคฏ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคญाเคทाเคं เคे เคธंเคชเคฐ्เค เคธे เคเค เคชिเคिเคจ เคญाเคทाเคं เคा เคเคฒเคจ เคนोเคคा เคฐเคนा เคนै เคนिंเคเคฒिเคถ (เคนिंเคฆी-เค
ंเค्เคฐेเคी) เคเคฐ เคฌिंเค्เคฒिเคถ (เคฌांเค्เคฒा-เค
ंเค्เคฐेเคी) เคเคธी เคे เคธเคीเค เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं।
เคธंเคฆเคฐ्เคญ:
* เคฆिเคฏे เคเคฏे เค
เคจुเคฎाเคจिเคค เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคตाเคธ्เคคเคตिเค เคช्เคฐเคฏोเคों เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคिเคฏे เคเคฏे เคนैं เคिเคจเคฎें เคธे เคुเค เคธंเคฆเคฐ्เคญ [4] เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เคนैं।
[1] เคเคฌीเคฐ เคฆाเคธ เคी เคฐเคเคจा: เคฐเคฎैเคฏा เคी เคฆुเคฒเคนเคจ เคฒूเคเคฒ เคฌเคाเคฐ, เคी เคชंเค्เคคिเคฏाँ।
[2] เคंเคฆ्เคฐเคฎोเคนเคจ เคญंเคกाเคฐी, เคญाเคทाเค เคคाเคจा-เคฌाเคจा: [1] เคตिเคाเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคा เคช्เคฐเคฅเคฎ เค
เคง्เคฏाเคฏ, เคธेเคคु, เคुเคฒाเค 2022.
[3] C Darwin, The descent of man and selection in relation to Sex, ( 2 nd ed), Hurst and Co., New York, 1874.
[4] Steven Pinker, The Language Instinct, Penguin Books, 1994.
[5] V. Ramchandran, The Emerging Mind, Profile Books Ltd., 2003
[6] * -เคธ्เคตीเคกเคจ เคे เคญाเคทाเคตिเคฆ Ferdinand de Saussure เคจे เคเคธ เคฌाเคค เคो เคंเคिเคค เคเคฐเคจे เคฎें เคชเคนเคฒ เคी। # Wilhelm Von Humboldt เคฆ्เคตाเคฐा เคเคธ เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค
[7] Nom Chomski, Syntactic Structures, Mouton and Co., 1957.
[8] เคฌ्เคฒाँเค, hinditathakuchaurbhiindpress.com/2010
No comments :
Post a Comment
We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคฐเคเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เคा เคธ्เคตाเคเคค เคนै।