рдмिрд╕्рдоिрд▓ рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा - 27

рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп
рдкрдг्рдбिрдд рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж 'рдмिрд╕्рдоिрд▓' рдиे рдЕрдкрдиी рдЬीрд╡рдиी рд╕рди् 1927 рдоें рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдЬेрд▓ рдХी рдХोрдард░ी рдоें рд▓िрдЦी рдеी। рдЙрдирдХी рдлाँрд╕ी рд╕े рдПрдХ рджिрди рдкрд╣рд▓े 18 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1927 рдХो рдЬрдм рдЙрдирдХी рдоाँ рд╢्рд░ी рд╢िрд╡ рд╡рд░्рдоा рдХे рд╕ाрде рдЙрдирд╕े рдЕंрддिрдо рдмाрд░ рдоिрд▓рдиे рдЖрдпीं рддрдм рдкंрдбिрдд рдЬी рдиे рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдордХрдеा рдХी рд╣рд╕्рддрд▓िрдЦिрдд рдкांрдбुрд▓िрдкि рдЦाрдиे рдХे рдбрдм्рдмे рдоें рдЫिрдкाрдХрд░ рдЬेрд▓ рдХे рдмाрд╣рд░ рднिрдЬрд╡ा рджी। рдЗрд╕ рдЖрдд्рдордХрдеा рдХा рдкрд╣рд▓ा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕िंрдз рдоें рднрдЬрдирд▓ाрд▓ рдмुрдХрд╕ेрд▓рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рди 1927 рдоें рдкुрд╕्рддрдХ рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдЖ। рдмाрдж рдоें рдЗрд╕े рд╢्рд░ी рднрдЧрд╡рддीрдЪрд░рдг рд╡рд░्рдоा рдж्рд╡ाрд░ा рднी рдЫрдкрд╡ाрдпा рдЧрдпा। рдкुрд╕्рддрдХ рдЫрдкрддे рд╣ी рджрдордирдХाрд░ी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди рдиे рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдФрд░ рдЗрд╕рдХी рдк्рд░рддिрдпाँ рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓ी рдЧрдпीं।

рдкрдг्рдбिрдд рдЬी 19 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1927 рдХो рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рдЬेрд▓ рдоें рдЕрд╢рдлाрдХ рдЙрд▓्рд▓ाрд╣ рдЦाँ, рд░ोрд╢рди рд╕िंрд╣ рдФрд░ рд░ाрдЬेंрдж्рд░ рд▓ाрд╣िреЬी рдХे рд╕ाрде рд╣ँрд╕рддे-рд╣ँрд╕рддे рдлाँрд╕ी рдЪрдв़ рдЧрдП।

рд╣ुрддाрдд्рдоा рдкंрдбिрдд рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж 'рдмिрд╕्рдоिрд▓' рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा рдХे рдЕंрд╢: рд╕ेрддु рдХे рдкिрдЫрд▓े рдЕंрдХों рд╕े
рдмीрдЬрд╢рдм्рдж: Autobiography, Bismil, Excerpt, рдЖрдд्рдордХрдеा, рдЬीрд╡рдиी, рдиाрдпрдХ, рдмिрд╕्рдоिрд▓, рд╣िрди्рджी,
... рдФрд░ рдЕрдм, рдмिрд╕्рдоिрд▓ рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा - рдЕंрд╢ 27

рд░ोрдЬाрдиा рдХाрдо рдкрдб़рддे рд░рд╣рдиे рд╕े рдФрд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ोрдиे рд╕े рдпрджि рдеोрдб़ी рд╕ी рдЪेрд╖्‍рдЯा рдХी рдЬाрдП рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдорд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдеोрдб़ा рд╕ा рдЙрдкрджेрд╢ рджेрдХрд░ рдЙрдирдХी рджрд╢ा рд╕ुрдзाрд░рдиे рдХा рдпрдд्‍рди рдХिрдпा рдЬाрдП рддो рдмрдб़ी рдЬрд▓्рджी рдХाрдо рдмрдиे। рдЕрд▓्рдк рд╕рдордп рдоें рд╣ी рд╡े рд╕рдЪ्рдЪे рд╕्рд╡рджेрд╢ рднрдХ्‍рдд рдЦрдж्рджрд░рдзाрд░ी рдмрди рдЬाрдПँ। рдпрджि рдЙрдирдоें рдПрдХ рджो рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╣ों рддो рдЙрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рдХे рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдПрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдоंрдЧाрдиे рдХा рдк्рд░рдмрди्рдз рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрдП। рджेрд╢ рдХी рджрд╢ा рдХा рднी рдЙрди्рд╣ें рдХुрдЫ рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрддा рд░рд╣े। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕рд░рд▓-рд╕рд░рд▓ рдкुрд╕्рддрдХों рдХी рдХрдеाрдПँ рд╕ुрдиाрдХрд░ рдЙрдирдоें рд╕े рдХुрдк्рд░рдеाрдУं рдХो рднी рдЫुрдб़ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХрднी рдХрднी рд╕्рд╡рдпं рд░ाрдоाрдпрдг рдпा рднाрдЧрд╡рдд рдХी рдХрдеा рднी рд╕ुрдиाрдпा рдХрд░ें। рдпрджि рдиिрдпрдоिрдд рд░ूрдк рд╕े рднाрдЧрд╡рдд рдХी рдХрдеा рдХрд╣ें рддो рдкрд░्рдпाрдк्‍рдд рдзрди рднी рдЪрдв़ाрд╡े рдоें рдЖ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдПрдХ рдкुрд╕्‍рддрдХाрд▓рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рджें। рдХрдеा рдХрд╣рдиे рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдмीрдЪ рдмीрдЪ рдоें рдЪाрд╣े рдХिрддрдиी рд░ाрдЬрдиीрддि рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рдХрд░ рдЬाрдпे, рдХोрдИ рдЦुрдлिрдпा рдкुрд▓िрд╕ рдХा рд░िрдкोрд░्рдЯрд░ рдирд╣ीं рдмैрдаा рдЬो рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХрд░े। рд╡ैрд╕े рдпрджि рдХोрдИ рдЦрдж्рджрд░рдзाрд░ी рдЧ्рд░ाрдо рдоें рдЙрдкрджेрд╢ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣े рддो рддुрд░рди्рдд рд╣ी рдЬрдоींрджाрд░ рдкुрд▓िрд╕ рдоें рдЦрдмрд░ рдХрд░ рджे рдФрд░ рдпрджि рдХрд╕्рдмे рдХे рд╡ैрдж्рдп, рд▓рдб़рдХे рдкрдв़ाрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдерд╡ा рдХрдеा рдХрд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдкрдг्рдбिрдд рдХोрдИ рдмाрдд рдХрд╣ें рддो рд╕рдм рдЪुрдкрдЪाрдк рд╕ुрдирдХрд░ рдЙрд╕ рдкрд░ рдЕрдорд▓ рдХрд░рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдХोрдИ рдкूрдЫрддा рднी рдирд╣ीं। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдиेрдХ рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдоिрд▓ рд╕рдХрддी рд╣ैं рдЬिрдирдХे рд╕рд╣ाрд░े рдЧ्рд░ाрдоीрдгों рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рджрд╢ा рд╕ुрдзाрд░ी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рд░ाрдд्рд░ि-рдкाрдард╢ाрд▓ाрдПँ рдЦोрд▓рдХрд░ рдиिрд░्рдзрди рддрдеा рдЕрдЫूрдд рдЬाрддिрдпों рдХे рдмाрд▓рдХों рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рджे рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╢्рд░рдордЬीрд╡ी рд╕ंрдШ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╢рд╣рд░ी рдЬीрд╡рди рддो рд╡्рдпрддीрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдЕрдзिрдХ рд╕рдордп рдЦрд░्рдЪ рдХрд░рдиा рдкрдб़ेрдЧा। рдЬिрд╕ рд╕рдордп рд╡े рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рдХाрдо рд╕े рдЫुрдЯ्рдЯी рдкाрдХрд░ рдЖрд░ाрдо рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЙрдирдХे рд╕ाрде рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХрд░рдХे рдордиोрд╣рд░ рдЙрдкрджेрд╢ों рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХो рдЙрдирдХी рджрд╢ा рдХा рджिрдЧ्рджрд░्рд╢рди рдХрд░ाрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрди рд▓ोрдЧों рдХे рдкाрд╕ рд╡рдХ्‍рдд рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдмेрд╣рддрд░ рдпрд╣ी рд╣ोрдЧा рдХि рдЪिрдд्рддाрдХрд░्рд╖рдг рд╕ाрдзрдиों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рдЙрдкрджेрд╢ рдХрд░рдиे рдХी рд░ीрддि рд╕े, рдЬैрд╕े рд▓ाрд▓рдЯेрди рдж्рд╡ाрд░ा рддрд╕्рд╡ीрд░ें рджिрдЦाрдХрд░ рдпा рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рдЙрдкाрдп рд╕े рдЙрдирдХो рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдПрдХрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे, рддрдеा рд░ाрдд्рд░ि рдкाрдард╢ाрд▓ाрдПँ рдЦोрд▓рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рддрдеा рдЙрдирдХे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдиे рдХा рднी рдк्рд░рдмрди्рдз рдХिрдпा рдЬाрдП। рдЬिрддрдиे рдпुрд╡рдХ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्‍рдд рдХрд░рдХे рд╡्рдпрд░्рде рдоें рдзрди рд╡्рдпрдп рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд░рдЦрддे рд╣ैं, рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдЙрдЪिрдд рд╣ै рдХि рд╡े рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рджрд╕рд╡ें рджрд░्рдЬे рддрдХ рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्‍рдд рдХрд░ рдХिрд╕ी рдХрд▓ा рдХौрд╢рд▓ рдХो рд╕ीрдЦрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्‍рди рдХрд░ें рдФрд░ рдЙрд╕ рдХрд▓ा рдХौрд╢рд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХрд░ें।

рдЬो рдзрдиी-рдоाрдиी рд╕्рд╡рджेрд╢ рд╕ेрд╡ाрд░्рде рдмрдб़े-рдмрдб़े рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рддрдеा рдкाрдард╢ाрд▓ाрдУं рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрдирдХो рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╡िрдж्рдпाрдкीрдаों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЙрдж्рдпोрдЧрдкीрда, рд╢िрд▓्рдкрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рддрдеा рдХрд▓ाрдХौрд╢рд▓ рднрд╡рдиों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рднी рдХрд░ें। рдЗрди рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдХे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХो рдиेрддाрдЧिрд░ी рдХे рд▓ोрдн рд╕े рдмрдЪाрдпा рдЬाрдП। рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХा рдЬीрд╡рди рд╕ाрджा рд╣ो рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╣ों। рдЗрди्рд╣ीं рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рдПрдХ рдПрдХ рдЙрдкрджेрд╢рдХ рд╡िрднाрдЧ рднी рд╣ो, рдЬिрд╕рдоें рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдвंрдЧ рд╕ीрдЦ рд╕рдХें। рдЬिрди рдпुрд╡рдХों рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╕्рд╡рджेрд╢ рд╕ेрд╡ा рдХे рднाрд╡ рд╣ों, рдЙрди्рд╣ें рдХрд╖्‍рдЯ рд╕рд╣рди рдХрд░рдиे рдХी рдЖрджрдд рдбाрд▓рдХрд░ рд╕ुрд╕ंрдЧрдаिрдд рд░ूрдк рд╕े рдРрд╕ा рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП, рдЬिрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рдеाрдпी рд╣ो। рдХेрдеेрд░ाрдЗрди рдиे рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рдеा। рдЙрджрд░-рдкूрд░्рддि рдХे рдиिрдоिрдд्рдд рдХेрдеेрд░ाрдЗрди рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рдЧ्рд░ाрдоों рдоें рдЬाрдХрд░ рдХрдкрдб़े рд╕ीрддे рдпा рдЬूрддे рдмрдиाрддे рдФрд░ рд░ाрдд्рд░ि рдХे рд╕рдордп рдХिрд╕ाрдиों рдХो рдЙрдкрджेрд╢ рджेрддे рдеे। рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдоैंрдиे рдХेрдеेрд░ाрдЗрди рдХी рдЬीрд╡рдиी (The Grandmother of the Russian Revolution) рдХा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рднाрд╖ा рдоें рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा, рдоुрдЭ рдкрд░ рднी рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд╣ुрдЖ। рдоैंрдиे рддुрд░рди्рдд рдЙрд╕рдХी рдЬीрд╡рдиी 'рдХेрдеेрд░ाрдЗрди-8' рдиाрдо рд╕े рд╣िрди्рджी рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░ाрдИ। рдоैं рднी рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рдеा, рдкрд░ рдмीрдЪ рдоें рд╣ी рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдоें рдлंрд╕ рдЧрдпा। рдоेрд░ा рддो рдЕрдм рдпрд╣ рджृрдв़ рдиिрд╢्‍рдЪрдп рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЕрднी рдкрдЪाрд╕ рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдХो рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддी рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ाँ рдХी рд╕्рдеिрддि рдЙрд╕рдХे рдЙрдкрдпुрдХ्‍рдд рдирд╣ीं। рдЕрддःрдПрд╡ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдХा рд╕ंрдЧрдарди рдХрд░рдХे рд╡्рдпрд░्рде рдоें рдирд╡рдпुрд╡рдХों рдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдирд╖्‍рдЯ рдХрд░рдиा рдФрд░ рд╢рдХ्‍рддि рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиा рдЖрджि рдмрдб़ी рднाрд░ी рднूрд▓ें рд╣ैं। рдЗрд╕рд╕े рд▓ाрдн рдХे рд╕्рдеाрди рдоें рд╣ाрдиि рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ै। рдирд╡рдпुрд╡рдХों рдХो рдоेрд░ा рдЕрди्рддिрдо рд╕рди्рджेрд╢ рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рд╡े рд░िрд╡ाрд▓्рд╡рд░ рдпा рдкिрд╕्рддौрд▓ рдХो рдЕрдкрдиे рдкाрд╕ рд░рдЦрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рд╕рдЪ्рдЪे рджेрд╢ рд╕ेрд╡рдХ рдмрдиें। рдкूрд░्рдг-рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдЙрдирдХा рдз्рдпेрдп рд╣ो рдФрд░ рд╡े рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╕ाрдо्рдпрд╡ाрджी рдмрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्‍рди рдХрд░рддे рд░рд╣ें। рдлрд▓ рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдЫोрдб़рдХрд░ рд╕рдЪ्рдЪे рдк्рд░ेрдо рд╕े рдХाрд░्рдп рдХрд░ें, рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕рджैрд╡ рдЙрдирдХा рднрд▓ा рд╣ी рдХрд░ेрдЧा।

рдпрджि рджेрд╢-рд╣िрдд рдорд░рдиा рдкрдб़े рдоुрдЭрдХो рд╕рд╣рд╕्рд░ों рдмाрд░ рднी
рддो рднी рди рдоैं рдЗрд╕ рдХрд╖्‍рдЯ рдХो рдиिрдЬ рдз्рдпाрди рдоें рд▓ाрдКँ рдХрднी। 
рд╣े рдИрд╢ рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рд╢рдд рдмाрд░ рдоेрд░ा рдЬрди्рдо рд╣ो,
рдХाрд░рдг рд╕рджा рд╣ी рдоृрдд्рдпु рдХा рджेрд╢ोрдкрдХाрд░рдХ рдХрд░्рдо рд╣ो॥ 
[рдХ्рд░рдорд╢ः рдЕрдЧрд▓े рдЕंрдХ рдоें]

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।