рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд╢рд░्рдоा
рд╕рд╣ी рд▓िрдЦрдиा, рдкреЭрдиा рдФрд░ рдмोрд▓рдиा рд╕рдХ्рд╖рдо рд╕ंрд╡ाрдж рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕рд╣ी рд▓िрдЦрдиा рдПрдХ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдпрддा рд╣ै। рдлिрд░ рднी рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े рдн्рд░рдо рдоौрдЬूрдж рд╣ैं рдФрд░ рд╕рдоुрдЪिрдд рдЬाрдирдХाрд░ी рдХा рдЕрднाрд╡ рд╣ै। рд╕ेрддु рд╕рдо्рдкाрджрди рдордг्рдбрд▓ рдХे рдкाрд╕ рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдРрд╕ी рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рд╣рдо рдЙрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдоाрдд्рд░ рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рд▓ेрдЦрди рдХी рдд्рд░ुрдЯिрдпाँ рдаीрдХ рдХрд░рдиा рдПрдХ рд▓рдо्рдмा рдФрд░ рдЙрдмाрдК рдХाрд░्рдп рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдпे рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕рдордп рджे рдкाрдиा рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै। рдРрд╕ा рднी рд╣ुрдЖ рд╣ै рдЬрдм 10-15 рдкंрдХ्рддि рдХे рдкрд░िрдЪрдп рдпा рд▓рдШुрдХрдеा рдоें 40-50 рдд्рд░ुрдЯिрдпाँ рдаीрдХ рдХрд░рдиी рдкреЬी рд╣ैं। рд╕ो, рдЖрдкрдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рд▓िрдЦрдиे рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдХुрдЫ рд╕ाрдоाрди्рдп рдФрд░ рд╕рд░рд▓ рдмाрддें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╣ैं। рдЖрд╢ा рд╣ै рдпрд╣ рдЖрд▓ेрдЦ рдЖрдкрдХे рд▓िрдпे рдЙрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рд▓ाрднрдк्рд░рдж рд╣ोрдЧा। (рд╕рдо्рдкाрджрди рдордг्рдбрд▓)
![]() |
рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд╢рд░्рдоा |
- рд╡ाрдЩ्рдордп (рд╕рд╣ी), рд╡ांрдЧ्рдордп (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг), рд╡ाрдЩ्рдЧрдордп (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╕рд╣рд╕्рд░ (рд╕рд╣ी), рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╕्рд░ोрдд (рд╕ोрддा, рдЙрдж्рдЧрдо), рд╕्рддोрдд्рд░ (рд╕्рддुрддि рдЧाрди, рдк्рд░ाрд░्рдердиा), рд╕्рдд्рд░ोрдд (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЪिрд╣्рди / рдЪिрд╣्рдиिрдд (рд╕рд╣ी), рдЪिрди्рд╣ / рдЪिрди्рд╣िрдд (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╕рдо्рдоाрди (рд╕рд╣ी), рд╕рди्рдоाрди (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг), рд╕ंрдоाрди (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЕрдж्рднुрдд (рд╕рд╣ी), рдЕрдж्рднुрдж (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╡्рдпंрдЧ्рдп (рд╕рд╣ी), рд╡्рдпंрдЧ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдирдорд╕्рдХाрд░ (рд╕рд╣ी), рдирдорд╢्рдХाрд░ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдХृрдкрдпा (рд╕рд╣ी), рдХृрдк्рдпा (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЕंрдд:рдХрд░рдг (рд╕рд╣ी), рдЕंрддрдХрд░рдг (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЕрдиेрдХ (рд╕рд╣ी), рдЕрдиेрдХों (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдк्рд░рд╕िрдж्рдз (рд╕рд╣ी), рдк्рд░рд╕िрдж्рдж (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдк्рд░ाрдд:рдХाрд▓ (рд╕рд╣ी), рдк्рд░ाрддрдХाрд▓ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╣ौрд╕рд▓ा (рд╕рд╣ी), рд╣ोंрд╕рд▓ा (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдм्рд░ाрд╣्рдордг (рд╕рд╣ी), рдм्рд░ाрдо्рд╣рдг (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЬूрдаा (рдЦाрдиे рдоें), рдЭूрдаा (рдЕрд╕рдд्рдп), рдЭूрдЯ / рдЭूрдЯा (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЙрджाрд╣рд░рдг (рд╕рд╣ी), рдЙрджрд╣ाрд░рдг (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдХрд╡िрддाрдПँ, рдХрдеाрдПँ (рд╕рд╣ी), рдХрд╡िрддाрдРं, рдХрдеाрдРं (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (рд╕рд╣ी), рд╡िрд╢्рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ (рд╕рд╣ी), рдкुрд░ुрд╕्рдХाрд░ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЫрд╣ (рд╕рд╣ी), рдЫः (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рджुрдиिрдпा (рд╕рд╣ी), рджुрдиिрдпाँ, рджुрдиिрдпां (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╢ुрднेрдЪ्рдЫुрдХ (рд╕рд╣ी), рд╢ुрднेрдЪ्рдЫु (рдк्рд░рдЪрд▓िрдд), рд╢ुрднेрдХ् (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЗрдЪ्рдЫा (рд╕рд╣ी), рдЗрдХ्рд╖ा, рдЗрдЫ्рдЫा (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдЯिрдк्рдкрдгी (рд╕рд╣ी), рдЯिрдкрдг्рдгी, рдЯीрдкрдгी, рдЯिрдк्рдкрдиी (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- реЮॉрдг्рдЯ (рд╕рд╣ी), реЮॉрди्рдЯ, реЮाрди्рдЯ, рдлॉрди्рдЯ, рдлाрди्рдЯ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдШрдг्рдЯा, рдШंрдЯा (рд╕рд╣ी), рдШрди्рдЯा, рдШрди्рдЯे (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╢рдХ्рддि (рд╕рд╣ी), рд╢рдХ्рддी (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рд╢рдХ्рддीрдХрд░рдг (рд╕рд╣ी), рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
- рдиैрддिрдХ, рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ, рдХूрдЯрдиैрддिрдХ (рд╕рд╣ी), рдиीрддिрдХ, рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ, рдХूрдЯрдиीрддिрдХ (рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг)
рд╕рдХाрд░
рд╕, рд╢, рдФрд░ рд╖ рдХे рдЕंрддрд░ рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдЪेрдд рд░рд╣ें। рдЗрди рддीрдиों рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рднी рдЕрд▓рдЧ рд╣ै рдФрд░ рдЗрдирдХे рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рд╕े рд╢рдм्рджाрд░्рде рднी рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рд╖ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ेрддु рдоें рдкрд╣рд▓े рд▓िрдЦा рдЬा рдЪुрдХा рд╣ै। рдЕрдзिрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी рдХे рд▓िрдпे рдХृрдкрдпा “рд╢ рдФрд░ рд╖ рдХा рдЕंрддрд░” рдЖрд▓ेрдЦ рдкрдвिрдпे।рд╡рд╣, рд╡े, рдпा рд╡ो
рдПрдХрд╡рдЪрди 'рд╡рд╣' рдХा рдмрд╣ुрд╡рдЪрди 'рд╡े' рд╣ै। рдмोрд▓рдЪाрд▓ рдХी рднाрд╖ा рдоें рдпा рд╢ाрдпрд░ी рдоें рдХрднी-рдХрднाрд░ рдЗрд╕े 'рд╡ो' рдХрд╣ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЕрди्рдпрдеा рдХिрд╕ी рдХो 'рдмреЬे рд╡ो' рдХрд╣рдиे рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрди्рдп рд╕рднी рд╕्рдеिрддिрдпों рдоें 'рд╡ो' рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рдмрдЪिрдпे।рдпрд╣ рдФрд░ рдпे
рдПрдХрджрдо рд╕рд░рд▓ - рдПрдХрд╡рдЪрди 'рдпрд╣' рдХा рдмрд╣ुрд╡рдЪрди 'рдпे' рд╣ै। 'рдпрд╣' рдФрд░ 'рдпे' рдХे рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рд╕े рдмрдЪिрдпे।рди, рди, рди, рди, рди рд░े, рди рд░े, рди
'рди' рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ 'рдиा' рд▓िрдЦрдиा рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рднूрд▓ рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг: рдХрд╣ो рди, рдк्рдпाрд░ рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддो рдПрдХрджрдо рд╕े рди рдХрд░ рджी।рддा рддा рдеैрдпा
рдХिрд╕ी рд╢рдм्рдж рдХे рдЕंрдд рдоें рдЬुреЬрдХрд░ рдЙрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдмрд╣ुрдд рд╕े рдк्рд░рдд्рдпрдп рд╣िंрджी рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рддрдж्рдзिрдд рдк्рд░рдд्рдпрдп 'рддा' рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। 'рддा' рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдХिрд╕ी рд╕ंрдЬ्рдЮा, рд╕рд░्рд╡рдиाрдо, рдпा рд╡िрд╢ेрд╖рдг рдкрдж рдоें рдЬुреЬрдХрд░ рдЙрд╕े рднाрд╡рд╡ाрдЪрдХ рд╕ंрдЬ्рдЮा рдоें рдмрджрд▓ рджेрддा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рдордирдорд░्реЫी рд╕े рди рд╣ोрдХрд░ рдПрдХ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдиिрдпрдоों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рд╕рдо्рдоाрди рд▓ेрдЦрдХों рд╕े рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ै। рдХिрд╕ी рднी рд╢рдм्рдж рдХे рдЕंрдд рдоें 'рддा' рдЪिрдкрдХाрдХрд░ рдПрдХ рдирдпा рд╢рдм्рдж рдмрдиाрдиा рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдпे 'рдорд╣рд╕ूрд╕рддा рд╣ै' рдХी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рд▓ेрдЦрдХ рдХो 'рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै' рдпा 'рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै' рдЬैрд╕ा рдХुрдЫ рд▓िрдЦрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рд╕्рд╡ाрдмрд▓ंрдмिрддा рдХी рдЬрдЧрд╣ рд╕्рд╡ाрд╡рд▓рдо्рдмрди рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। 'рд╕ंрддुрд╖्рдЯрддा' рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ 'рд╕ंрддोрд╖', 'рддुрд╖्рдЯि', рдпा 'рд╕ंрддुрд╖्рдЯि' рдЬैрд╕े рдХिрд╕ी рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЙрдЪिрдд рд╣ै। рдиाреЫुрдХрддा рдХी рдЬрдЧрд╣ рдиреЫाрдХрдд рд▓िрдЦिрдпे। рдЕрд░्рде рдХी рдЬрдЧрд╣ рд╕ाрд░्рдердХрддा рд▓िрдЦрдиे рдоें рдХрдИ рдЕрдХ्рд╖рд░ рд╡्рдпрд░्рде рд╣ोрддे рд╣ैं।рдЕंрдХ
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 343 рдоें рд╣िंрджी рдХो рднाрд░рдд рд╕ंрдШ рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдмрдиाрддे рд╕рдордп рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рд▓िрдкि рдХो рдЕрдкрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдпрд╣ рднी рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा рдХि рд╕ंрдШ рдХे рд╢ाрд╕рдХीрдп рдк्рд░рдпोрдЬрдиों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдХों рдХा рд░ूрдк рднाрд░рддीрдп рдЕंрдХों рдХा рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ूрдк рд╣ोрдЧा। рдЕрд░्рдеाрдд рд╣िंрджी рд▓िрдЦрддे рд╕рдордп реж, рез, реи, рей, рек, рел, рем, рен, рео, реп рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдХ्рд░рдорд╢ः 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рд╣िंрджी рдХे рдХुрдЫ рддрдеाрдХрдеिрдд рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╣िंрджी рдЕंрдХों рдХे рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рд░ोрдорди рдЕंрдХ рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рдкाрдП рдЧрдП рдЧрдпे рд╣ैं рдЬिрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдн्рд░рдо рдпा рдЕрдЬ्рдЮाрди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рд░ोрдорди рдЕंрдХ рднाрд░рддीрдп рдЕंрдХों рдЬैрд╕े рджрд╢рдорд▓рд╡ рдЖрдзाрд░िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддे। рд░ोрдорди рдЕंрдХों рдоें рд╢ूрди्рдп рд╡ рдЕрдиंрдд рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рднी рдирд╣ीं рд╣ै, 1 рд╕े 6 рддрдХ рдХे рдЕंрдХ рд░ोрдорди рдЪिрд╣्рдиों рдж्рд╡ाрд░ा I, II, III, IV, V, VI рд▓िрдЦे рдЬाрддे рд╣ैं। рди рдЙрдирдоें рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ рд╕рд░рд▓рддा рд╕े рд▓िрдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ैं рдФрд░ рди рд╣ी рдЙрдирдоें рдЬрдЯिрд▓ рдЧрдгिрдд рд╕рд╣рдЬ рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдпे рдпрджि рдЖрдкрдХो 3,887 рдХो рд░ोрдорди рдЕंрдХों рдоें рд▓िрдЦрдиा рдкреЬे рддो MMMDCCCLXXXVII рд▓िрдЦा рдЬाрдПрдЧा। 1, 2, 3 рдЖрджि рдХो рд░ोрдорди рдЕंрдХ рдХрд╣рдиा рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг рд╣ै, рд╡े рднाрд░рддीрдп рдЕंрдХों рдХा рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдоाрдирдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ें рдХрдИ рдмाрд░ рд╣िंрджू-рдЕрд░ेрдмिрдХ рдЕंрдХ рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ेрддु рдоें рд╣рдоाрд░ा рдк्рд░рдпाрд╕ рднी рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рдЕंрдХों рдХे рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рдкाрд▓рди рдХा рд╣ी рд╣ै।рдЕрд░्рдзाрдХ्рд╖рд░
рдЕрд░्рдзाрдХ्рд╖рд░ рд╕े рдЖрд░рдо्рдн рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдм्рдж рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг рдмोрд▓े рдкрд░ंрддु рд╕рд╣ी рд▓िрдЦे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЙрди рдкрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЪрд░्рдЪा рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдХрднी рд╣िंрджी рд╡ाрдЪрди рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдЖрд▓ेрдЦ рдоें рд╣ोрдЧी рдкрд░ंрддु рдЕрднी рдЗрддрдиा рд╣ी рдЕрдиुрд░ोрдз рд╣ै рдХि рд╕्рдд्рд░ी рдФрд░ рдЗрд╕्рдд्рд░ी рдЬैрд╕े рд╢рдм्рджों рдХे рдЕंрддрд░ рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦें рддрдеा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдФрд░ рдЕрд╕्рдкрд╖्рдЯ, рдХृрддрдЬ्рдЮ рдФрд░ рдХृрддрдШ्рди рдЬैрд╕ी рдз्рд╡рдиिрдпों рдХे рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рдеी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдкрд╣рдЪाрдиें। рдЗрд╕्рддीреЮा рдХो рд╕्рддीреЮा рдпा рдЕрд╕्рддीреЮा рд▓िрдЦрдиा рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै। рд╕्рддрд░ рдФрд░ рдЕрд╕्рддрд░ рджो рдЕрд▓рдЧ рдмाрддें рд╣ैं। рдЬ्рдЮ рдХो рдЖрдЬрдХрд▓ рдЧ्рдп рдЬैрд╕े рдХрд╣рдиा рдк्рд░рдЪрд▓рди рдоें рд╣ै рдкрд░ंрддु рдЬ्рдЮ рдХी рд╕рд╣ी рдз्рд╡рдиि (рдЬ्рди) рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╣рдоें рдЕрдиेрдХ рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг рдк्рд░рдпोрдЧों рд╕े рдмрдЪा рд╕рдХрддी рд╣ै।рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ (рд╢िрд░ोрдмिंрджु) рддрдеा рдЕрдиुрдиाрд╕िрдХрддा рдЪिрд╣्рди (рдЪंрдж्рд░рдмिंрджु)
рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ рд╡्рдпрдЮ्рдЬрди рд╣ै рдФрд░ рдЕрдиुрдиाрд╕िрдХрддा рд╕्рд╡рд░ рдХा рдиाрд╕िрдХ्рдп рд╡िрдХाрд░। рдорддрд▓рдм рдпрд╣ рдХि рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рджो рдЕрди्рдп рдЕрдХ्рд╖рд░ों рдХे рдмीрдЪ рдоें рдПрдХ рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рдЪंрдж्рд░рдмिंрджु рдЬिрд╕ рд╕्рд╡рд░ рдХे рдКрдкрд░ рд▓рдЧा рд╣ै рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдиाрд╕िрдХा рд╕्рд╡рд░ рджेрддा рд╣ै। рдкंрдЪрдоाрдХ्рд╖рд░ (рдо, рди, рдг рдЖрджि) рдХी рдЬрдЧрд╣ рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣िंрджी рдоें рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рд╣ै, рдЬैрд╕े рд╣िрди्рджी рдХो рд╣िंрджी рдФрд░ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рд▓िрдЦрдиा। рдкंрдЪрдоाрдХ्рд╖рд░ рдХे рдмाрдж рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рд╡्рдпрдЮ्рдЬрди рд╕рдоूрд╣ рдХा рдХोрдИ рд╡рд░्рдг рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдкंрдЪрдоाрдХ्рд╖рд░ рдХो рд╣ी рд▓िрдЦा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдоें рдкंрдЪрдоाрдХ्рд╖рд░ рдХी рдЬрдЧрд╣ рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдд्рд░ुрдЯिрдкूрд░्рдг рд╣ोрдЧा। рд╡ाрдЩ्рдордп, рдЕрди्рдп, рдЪिрди्рдордп, рдЙрди्рдоुрдЦ, рдХाрд░्рдпाрди्рд╡िрдд, рдЖрджि (рд╡ांрдордп, рдЕंрдп, рдЪिंрдордп, рдЙंрдоुрдЦ, рдХाрд░्рдпांрд╡िрдд рдЖрджि рд░ूрдк рд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ोंрдЧे)। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡ाрдХ्рдпांрд╢ों рдХो рд╣िंрджी рдоें рд▓िрдЦрддे рд╕рдордп рднी рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рдиреЫрд░ рдЖрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдмрдЪрдиा рд╣ी рдаीрдХ рд╣ै। рдпрдеा рдЕрдоृрддрдо् рдЧрдордп рдХो рдЕрдоृрддंрдЧрдордп, рдпा рдЗрджрдо् рди рдордо् рдХो рдЗрджрди्рдирдордо рд▓िрдЦрдиा рд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै।рдХुрдЫ рдЙрджाрд╣рд░рдг: рдоाрдд्рд░ाрдПँ, рдХрд╡िрддाрдПँ, рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ, рд╕рдордЭूँ, рдмрдиूँ, рджूँ, рдЖँрд╕ू, рдЖँрдЦ, рдмाँрд╣, рдкाँрдЪ, рдкाँрд╡, рдЧाँрд╡, рдоाँ, рд╣ूँ, рдЖрдПँ, рд╣ँрд╕ (рд╣ँрд╕рдиा, рд╣ँрд╕ी), рд╣ंрд╕ (рдкрдХ्рд╖ी), рдЪंрдж्рд░рдоा, рдмिंрджु।
рдЬिрди рд╢рдм्рджों рдоें рдкंрдЪрдо рд╡рд░्рдг рджो рдмाрд░ рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рд╡рд╣ाँ рдЙрд╕े рдЕрдиुрд╕्рд╡ाрд░ рдоें рдмрджрд▓े рдмिрдиा рджोрдиों рдмाрд░ рд▓िрдЦा рдЬाрдиा рд╕рд╣ी рд╣ै рдпрдеा, рд╕рди्рди्рдпाрд╕ी рдЕрди्рдирдкूрд░्рдгा, рд╕рдо्рдоाрди, рд╕рдо्рдорддि рдЖрджि।
рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдЪिрд╣्рди
рдкूрд░्рдгрд╡िрд░ाрдо рдХे рд▓िрдпे рд╡िрд░ाрдо рдЪिрд╣्рди (।) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдпे, рдкाрдЗрдк (|), рддिрд░्рдпрдХ рд░ेрдЦा (/ рдпा \), рдПрдХ рдпा рдЕрдиेрдХ рдмिंрджुрдУं (.) рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдЕрдоाрди्рдп рдЪिрд╣्рди рдХा рдирд╣ीं। рдХुрдЫ рдк्рд░рдХाрд╢рдирдЧृрд╣ों рдиे рд╡िрд░ाрдо рдЪिрд╣्рди (।) рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдмिंрджु (.) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЕрдкрдиाрдпा рдеा рдЬिрд╕рд╕े рдЫрдкाрдИ рдоें рдХुрдЫ рд╕्рдпाрд╣ी рдЕрд╡рд╢्рдп рдмрдЪी рд╣ोрдЧी рдЬोрдХि рдирдЧрдг्рдп рд╣ै, рд╕ाрде рд╣ी рдЖрдЬ рдХे рдСрдирд▓ाрдЗрди рд▓ेрдЦрди рдоें рдЙрд╕рдХी рдХोрдИ рдЙрдкрдпोрдЧिрддा рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡िрд░ाрдо рдЪिрд╣्рди (।) рдХी рдЬрдЧрд╣ (.) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЗрд╕рд▓िрдпे рднी рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдЕрд▓्рдкрд╡िрд░ाрдо рд╕े рднी рдЫोрдЯा рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡िрд░ाрдо рдЪिрд╣्рди рдЬिрддрдиा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा।рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдЪिрд╣्рдиों рдпрдеा ।, ?, ! рдЖрджि рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЦाрд▓ी рдЬрдЧрд╣ рдЫोрдб़рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрдирдоें рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдЕंрддрд░ाрд▓ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдмрд▓्рдХि рдЗрди्рд╣ें рдЦाрд▓ी рдЫोрдб़рдиा рдЦрддрд░рдиाрдХ рд╣ै рдЬो рдХрдИ рдмाрд░ рд╣ाрд╕्рдпाрд╕्рдкрдж рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдкुрд╕्рддрдХ рд╕े рдиिрдо्рди рдЕंрд╢ рджेрдЦिрдпे рдЬिрд╕рдоें рдкंрдХ्рддि рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рдмिрдЦрд░े рд╡िрд░ाрдо рдЪिрд╣्рди рдЕрдиाрде рдиреЫрд░ рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं।
рд▓ोрдк рдЪिрд╣्рди
рддीрди (...) рдмिंрджु рд╡िрд░ाрдо рдХा рд╡िрдХрд▓्рдк рдирд╣ीं рд╣ैं, рддीрди рд╕े рдЕрдзिрдХ рдпा рдХрдо рддो рдкूрд░्рдгрддः рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рд╣ैं। рддीрди рдмिंрджु ( ...) рдпाрдиि рд▓ोрдкрдЪिрд╣्рди рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдЕрдзूрд░ी, рдЫोрдб़ी рдЧрдИ рдпा рдЫूрдЯ рдЧрдИ рдмाрдд рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡ाрдХ्рдпों рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╡िрд░ाрдо рдЪिрд╣्рдиों рдХी рдЬрдЧрд╣ рдЗрдирдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдиिрдо्рди рдЙрджाрд╣рд░рдгों рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдмिंрджुрдУं рдХा рдХोрдИ рдФрдЪिрдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рджो, рдЪाрд░, рд╕ाрдд, рд╕рдд्рд░рд╣, рдордирдорд░्реЫी рд╕े рдмिंрджिрдпाँ рд▓рдЧाрдиे рдХे рдмрдЬाрдп рдпрд╣ рд╕рдордЭिрдпे рдХि рдЖрдкрдХे рд╡ाрдХ्рдп рдоें рдХрд╣ाँ рдХिрд╕ рдЪिрд╣्рди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрд╕ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рдЯीрдХ рдЪिрд╣्рди рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХीрдЬिрдпे। рд╕ाрдоाрди्рдп рдд्рд░ुрдЯिрдпों рдХे рдХुрдЫ рдЙрджाрд╣рд░рдг -• рднाрд░рддीрдп рднी рдпे рдд्рдпोрд╣ाрд░ рдкूрд░े рдЬोрд╢ो-рдЦ़рд░ोрд╢ рд╕े рдордиाрддे рд╣ैं... рдпрд╣ां рдмॉрд▓िрд╡ुрдб рд╕ंрдЧीрддрдХाрд░ों рдХो рдмुрд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै...рднाрд░рддीрдп рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рдПрдХрдд्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं...рдЬрд╣ाँ рд╕рдм рдоिрд▓рдХрд░ рдПрдХ рд╕ाрде рдд्рдпोрд╣ाрд░ рдордиाрддे рд╣ैं।
• “ рдирд╣ीं рдирд╣ीं... рдХोрдИ реЩाрддिрд░-рд╡ाрддिрд░ рдирд╣ीं рдЪाрд╣िрдпे рдоुрдЭे... рддुрдорд╕े рдмाрдд рдХрд░рдиा рд╣ी рднा рд░рд╣ा рд╣ै рдоुрдЭे... рддुрдо рдмोрд▓ो, рд╕ुрди рд░рд╣ा рд╣ूं рдоैं рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдмाрдд...”
• "рдХ्рдпा рдЬрд╡ाрдм рджेрддे....।" рдЪाँрдж рдФрд░ рджीрдкрдХ рдХी рд░ोрд╢рдиी рдоें рд╣ोрдаों рдХे рд╕ाрде рдЖँрдЦों рдоें рднी рд╣рд░рдХрдд рд╣ुрдИ
• рд╡рд╣ां..рдЗрддрдиे рднोрд▓े рдмрди рд░рд╣े рд╣ैं рдЬैрд╕े рдХुрдЫ рдоाрд▓ूрдо рд╣ी рди рд╣ो...” “рдоैрдбрдо... рдЖрдк рдпрдХीрди рдирд╣ीं рдХрд░ेंрдЧी...рд╣рдо рдлीрд▓्рдб рдХे рдЪैंрдкिрдпрди рд╣ैं...рднीрдб़ рдЬुрдЯाрддे рд╣ैं...рдЖрдк рдЫोрдЯे рдПрд░िрдпा рдоें рдоूрд╡ рдХрд░рддी рд╣ैं.,,рд░ैрд▓िрдпों рдХे рдЯाрдЗрдо рдоें рдЬрд░ुрд░ рд╣рдоें рдкैрд╕े рдоिрд▓рддे рд╣ैं
• рд░рд╕ोрдИ рдоें рддрдб़рдХा рд▓рдЧाрдпें рддрдб़рдХा.. ....... рддрдб़рдХा рддो рд╕ाрд▓ी рдиे рд▓рдЧाрдпा рд╣ी рд╣ै, рдХрд╣ीं рддो..... рдХрд╣ीं рддрдЧрдб़ी рд╕ैрдЯिंрдЧ рд╣ै
• рдПрдХрджрдо рдирд╡ोрдв़ा рд▓рдЧ рд░рд╣ी рд╣ै....... рдкрд░ рдпे рдЖँрдЦें.......рдЙрдл़्рдл़..... рдоैं рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдкрдв़ рдкाрдпा рдЗрдирдХो ......।
рдХिрд╕ी рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╡ाрдХ्рдп рдХे рдк्рд░рдзाрди рдФрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдпों рдХो рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЬोрдб़рдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдм्рдж рд╡्рдпрдзिрдХрд░рдг рд╕рдоुрдЪ्рдЪрдпрдмोрдзрдХ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рджो рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдпों рдХो рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЬोрдб़рдХрд░ рдЙрдирдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдм्рдж рдЙрдж्рджेрд╢्рдпрд╕ूрдЪрдХ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдпрдеा: рдХ्рдпोंрдХि, рдЬрдмрдХि, рдЬोрдХि, рд╣ाрд▓ांрдХि, рдЬैрд╕े рдХि, рддाрдХि, рди рдХि, рдЪूंрдХि рдЖрджि рдЬैрд╕े рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ूрдк рдоें рднी। 'рдХि' рдХा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рджो рд╡ाрдХ्рдпांрд╢ों рдХे рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рдпोрдЧ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै। рджो рд╡ाрдХ्рдпों рдХे рдирдХाрд░ाрдд्рдордХ рдпोрдЧ рдоें рдХि рд╕े рдкрд╣рд▓े рди рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рд╡рд╣ ‘рди рдХि’ рдХा рд░ूрдк рд▓ेрддा рд╣ै।
рджो рд╡ाрдХ्рдпों рдХो рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╕рдордп рдпрджि рдЖрд╢्рд░िрдд рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп рдХिрд╕ी рд╕ंрдЬ्рдЮा рдЕрдерд╡ा рд╕рд░्рд╡рдиाрдо рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЖрддा рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рд╕ंрдЬ्рдЮा рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╕ंрдЬ्рдЮा рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп рд╕े рдкрд╣рд▓े 'рдХि' рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै, рдпрдеा: рд╡рд╣ рдЪाрд╣рддा рд╣ै рдХि рдоैं рдпрд╣ाँ рдХрднी рди рдЖрдКँ। рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рдЙрджाрд╣рд░рдг:
рдиाрдЧрд░ी рд╡рд░्рдгрдоाрд▓ा - рдд्рд╡рд░िрдд рд╕ंрджрд░्рдн
рд╕्рд╡рд░ - рдЕ рдЖ рдЗ рдИ рдЙ рдК рдП рдР рдУ рдФ рдЕं рдЕ: рдЛ реа рдМ реб рдС рдН
рдоाрдд्рд░ा - ा ि ी ु ू े ै ो ौ ं ः ृ ॄ ॢ ॣ ॉ ॅ
рд╡्рдпрдЮ्рдЬрди - рдХ рдЦ рдЧ рдШ рдЩ рдЪ рдЫ рдЬ рдЭ рдЮ рдЯ рда рдб рдв рдг рдд рде рдж рдз рди рдк рдл рдм рдн рдо рдп рд░ рд▓ рд│ рд╡ рд╢ рд╖ рд╕ рд╣ рдХ्рд╖ рдд्рд░ рдЬ्рдЮ
рдЖрд╢ा рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдЖрд▓ेрдЦ рдиे рдЖрдкрдХे рдХुрдЫ рд╕ंрд╢рдпों рдХा рдиाрд╢ рдХिрдпा рд╣ोрдЧा। рдЖрдкрдХे рд╕ुрдЭाрд╡ों рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै। рдХृрдкрдпा рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рд░ाрдп рд╕े рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрдпें।
• “ рдирд╣ीं рдирд╣ीं... рдХोрдИ реЩाрддिрд░-рд╡ाрддिрд░ рдирд╣ीं рдЪाрд╣िрдпे рдоुрдЭे... рддुрдорд╕े рдмाрдд рдХрд░рдиा рд╣ी рднा рд░рд╣ा рд╣ै рдоुрдЭे... рддुрдо рдмोрд▓ो, рд╕ुрди рд░рд╣ा рд╣ूं рдоैं рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдмाрдд...”
• "рдХ्рдпा рдЬрд╡ाрдм рджेрддे....।" рдЪाँрдж рдФрд░ рджीрдкрдХ рдХी рд░ोрд╢рдиी рдоें рд╣ोрдаों рдХे рд╕ाрде рдЖँрдЦों рдоें рднी рд╣рд░рдХрдд рд╣ुрдИ
• рд╡рд╣ां..рдЗрддрдиे рднोрд▓े рдмрди рд░рд╣े рд╣ैं рдЬैрд╕े рдХुрдЫ рдоाрд▓ूрдо рд╣ी рди рд╣ो...” “рдоैрдбрдо... рдЖрдк рдпрдХीрди рдирд╣ीं рдХрд░ेंрдЧी...рд╣рдо рдлीрд▓्рдб рдХे рдЪैंрдкिрдпрди рд╣ैं...рднीрдб़ рдЬुрдЯाрддे рд╣ैं...рдЖрдк рдЫोрдЯे рдПрд░िрдпा рдоें рдоूрд╡ рдХрд░рддी рд╣ैं.,,рд░ैрд▓िрдпों рдХे рдЯाрдЗрдо рдоें рдЬрд░ुрд░ рд╣рдоें рдкैрд╕े рдоिрд▓рддे рд╣ैं
• рд░рд╕ोрдИ рдоें рддрдб़рдХा рд▓рдЧाрдпें рддрдб़рдХा.. ....... рддрдб़рдХा рддो рд╕ाрд▓ी рдиे рд▓рдЧाрдпा рд╣ी рд╣ै, рдХрд╣ीं рддो..... рдХрд╣ीं рддрдЧрдб़ी рд╕ैрдЯिंрдЧ рд╣ै
• рдПрдХрджрдо рдирд╡ोрдв़ा рд▓рдЧ рд░рд╣ी рд╣ै....... рдкрд░ рдпे рдЖँрдЦें.......рдЙрдл़्рдл़..... рдоैं рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдкрдв़ рдкाрдпा рдЗрдирдХो ......।
рдбैрд╢, рд╣ाрдЗреЮрди рдпा рдпोрдЬрдХ рдЪिрд╣्рди
рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рддो рд╣ाрдЗреЮрди рдФрд░ рдбैрд╢ рдХा рдЕंрддрд░ рд╕рдордЭрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдпोрдЬрдХ рдЪिрд╣्рди (рд╣ाрдЗреЮрди) рдЖрдХाрд░ рдоें рдбैрд╢ рд╕े рдЫोрдЯा рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╢рдм्рдж-рдпुрдЧ्рдо рдоें рдЗрд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╕рдордп рдЗрд╕рдХे рдЖрдЧे-рдкीрдЫे рдЬрдЧрд╣ рди рдЫोреЬें। рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рдХुрдЫ рдЙрджाрд╣рд░рдг:- рд╕ीрддा-рд░ाрдо, рд╕ाрде-рд╕ाрде, рдЖрдЧे-рдкीрдЫे, рд▓ेрди-рджेрди, рдЖрджि рдпुрдЧ्рдо рд╢рдм्рджों рдоें рд╣ाрдЗреЮрди рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै
- рдоिрд▓рддे рдЬुрд▓рддे рд╢рдм्рджों рд╕े рдЕंрддрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдпрдеा рднू-рддрдд्рд╡ (рдкृрде्рд╡ी-рддрдд्рд╡) рддрдеा рднूрддрдд्рд╡ (рднूрдд рд╣ोрдиे рдХा рднाрд╡) рдоें рднेрдж рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╣ाрдЗреЮрди рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै
- рд╢рдм्рджों рдХी рдз्рд╡рдиि рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╣ाрдЗреЮрди рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдпрдеा рдЕрд▓-рдХрддрд░ा рдмрдиाрдо рдЕрд▓рдХ-рддрд░ा
- рдоुрдж्рд░рдг рдХे рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें, рдЬрдЧрд╣ рдмрдЪाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рдкंрдХ्рддि рдХे рдЕंрдд рдоें рд╢рдм्рдж рдХो рддोреЬрдиे рдХे рд▓िрдпे рднी рд╣ाрдЗреЮрди рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рдеा, рдЬो рдЕрдм рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдпुрдЧ рдоें рд╕рдоाрдк्рддрдк्рд░ाрдп рд╣ै
- рдмреЬे рдЪिрд╣्рди рдбैрд╢ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╡ाрдХ्рдп рдХे рдмीрдЪ рдоें рдЪिрд╣्рдиांрдХрди рдХे рд▓िрдпे рд╣ोрддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे – рдЖрдЧे рдФрд░ рдкीрдЫे – рджोрдиों рдУрд░ рд╕्рдеाрди рдЫोреЬा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे
- рдпूрд░ोрдкीрдп рд▓िрдкिрдпों рдоें рдмреЬे рдбैрд╢ (рдПрдо-рдбैрд╢, рдЬрдмрдХि рдЫोрдЯा рдбैрд╢ рдПрди-рдбैрд╢ рд╣ै) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рднी рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдирд╣ीं рд╣ै
- рд╕ंрд╡ाрдж рд╕े рдкрд╣рд▓े рдбैрд╢/рд╣ाрдЗреЮрди рдХी рдЬрдЧрд╣ рдЕрд▓्рдкрд╡िрд░ाрдо рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ै, рдпрдеा:
рдХрдерди, рдЙрдж्рдзрд░рдг, рд╡ рд╢рдм्рдж рдЪिрд╣्рди (рдЗрди्рд╡рд░्рдЯेрдб рдХॉрдоा, рдХोрдЯ, рдЕрдкॉрд╕्рдЯ्рд░ॉреЮी рдЖрджि)
рд╢рдм्рджों рдХो рдЙрдж्рдзृрдд рдХрд░рддे рд╕рдордп рдпा рдк्рд░рдоुрдЦрддा рджेрддे рд╕рдордп рдКрдкрд░ рдПрдХрд▓ рдЪिрд╣्рди (рдЗрди्рд╡рд░्рдЯेрдб рдХॉрдоा / рд╕िंрдЧрд▓ рдХोрдЯ) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд▓िрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдЬрдмрдХि рдХिрд╕ी рд╕ंрд╡ाрдж рдпा рдХрдерди рдХो рдЙрдж्рдзृрдд рдХрд░рддे рд╕рдордп рджोрд╣рд░े рдЪिрд╣्рди (рдбрдмрд▓ рдХोрдЯ्рд╕) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдЖрд░рдо्рднिрдХ/рдкрд╣рд▓े рдЪिрд╣्рди (рдУрдкрдиिंрдЧ рдХोрдЯ) рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЦाрд▓ी рд╕्рдеाрди рд╣ो рдкрд░ंрддु рдкрд╣рд▓े рдЪिрд╣्рди рдХे рдмाрдж рдЦाрд▓ी рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕंрддिрдо/рдж्рд╡िрддीрдп рдЪिрд╣्рди (рдХ्рд▓ोреЫिंрдЧ рдХोрдЯ) рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╕्рдеाрди рди рд╣ो, рдкрд░ंрддु рдмाрдж рдоें рд╣ो। рдпрдеा: рдоैंрдиे рдЙрдирд╕े рдЬрдм рдХрд╣ा, “рдоुрдЭे рддुрдорд╕े рд╣ुрдЖ рд╣ै рдк्рдпाрд░” рддो рдмोрд▓े, “рдЪрд▓ рдЭूрдаी।”рдХि рдФрд░ рдХी рдХा рдЕंрддрд░
рдХि рдФрд░ рдХी рдХा рдЕंрддрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓ेрдХिрди рд╕рд░рд▓ рд╣ै। рдлिрд░ рднी рдЗрд╕ рдоाрдорд▓े рдоें рд▓ाрдкрд░рд╡ाрд╣ी рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддी рд╣ै, рдЬिрд╕े рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рд╕ुрдзाрд░ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рдпा рд╕рдо्рдмंрдз рдХे рдЕрд░्рде рдоें 'рдХी' рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдЕрди्рдп рд░ूрдк 'рдХा' рдФрд░ 'рдХे' рднी рд╣ैं, рдпрдеा: рд░ाрдо рдХी рдХुрдЯिрдпा, рдХृрд╖्рдг рдХी рд▓ीрд▓ा, рд▓ीрд▓ा рдХे рдкाрдд्рд░, рдХрд╡ि рдХा рдкрдд्рд░, рдз्рдпाрди рджेрдиे рдХी рдмाрдд, рдЖрджि।рдХिрд╕ी рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╡ाрдХ्рдп рдХे рдк्рд░рдзाрди рдФрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдпों рдХो рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЬोрдб़рдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдм्рдж рд╡्рдпрдзिрдХрд░рдг рд╕рдоुрдЪ्рдЪрдпрдмोрдзрдХ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рджो рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдпों рдХो рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЬोрдб़рдХрд░ рдЙрдирдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдм्рдж рдЙрдж्рджेрд╢्рдпрд╕ूрдЪрдХ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдпрдеा: рдХ्рдпोंрдХि, рдЬрдмрдХि, рдЬोрдХि, рд╣ाрд▓ांрдХि, рдЬैрд╕े рдХि, рддाрдХि, рди рдХि, рдЪूंрдХि рдЖрджि рдЬैрд╕े рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ूрдк рдоें рднी। 'рдХि' рдХा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рджो рд╡ाрдХ्рдпांрд╢ों рдХे рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рдпोрдЧ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै। рджो рд╡ाрдХ्рдпों рдХे рдирдХाрд░ाрдд्рдордХ рдпोрдЧ рдоें рдХि рд╕े рдкрд╣рд▓े рди рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рд╡рд╣ ‘рди рдХि’ рдХा рд░ूрдк рд▓ेрддा рд╣ै।
рджो рд╡ाрдХ्рдпों рдХो рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╕рдордп рдпрджि рдЖрд╢्рд░िрдд рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп рдХिрд╕ी рд╕ंрдЬ्рдЮा рдЕрдерд╡ा рд╕рд░्рд╡рдиाрдо рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЖрддा рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рд╕ंрдЬ्рдЮा рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╕ंрдЬ्рдЮा рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп рд╕े рдкрд╣рд▓े 'рдХि' рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै, рдпрдеा: рд╡рд╣ рдЪाрд╣рддा рд╣ै рдХि рдоैं рдпрд╣ाँ рдХрднी рди рдЖрдКँ। рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рдЙрджाрд╣рд░рдг:
- рдкрд╣рд▓े рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдкрдд्рд░ рдХा рд╡िрд╖рдп рдХ्рдпा рд╣ै ।
- рдЖрдкрдиे рдХैрд╕े рд╕ीрдЦा рдХि рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рдХैрд╕े рд▓िрдЦी рдЬाрдпे?
- рдоेрд░े рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдиे рдоुрдЭे рд╕िрдЦाрдпा рдХि рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рдХैрд╕े рд▓िрдЦी рдЬाрдпे।
“рдХि” рдХे рд╕ाрде
|
“рдХि” рдХे рдмिрдиा
|
рдЖрдкрдиे рдХैрд╕े рд╕ीрдЦा рдХि рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рдХैрд╕े рд▓िрдЦी рдЬाрдпे?
|
рдЖрдкрдиे рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рд▓िрдЦрдиा рдХैрд╕े рд╕ीрдЦा?
|
рдкрд╣рд▓े рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдкрдд्рд░ рдХा рд╡िрд╖рдп рдХ्рдпा рд╣ै
|
рдкрд╣рд▓े рдкрдд्рд░ рдХे рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा
|
рдоेрд░े рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдиे рдоुрдЭे рд╕िрдЦाрдпा рдХि рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рдХैрд╕े рд▓िрдЦी рдЬाрдпे
|
рдоेрд░े рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдиे рдоुрдЭे рдЕрдЪ्рдЫी рд╣िंрджी рд▓िрдЦрдиा рд╕िрдЦाрдпा
|
рдпрджि рдРрд╕ा рд╣ोрддा 'рдХि' рдХिрд╕ी рдЖрдЪाрд░्рдп 'рдХी' рдХрдХ्рд╖ा рдоें рдЫाрдд्рд░ों рдиे
рдз्рдпाрди рджिрдпा рд╣ोрддा рддो рдЖрдЬ рдРрд╕ी рдоुрд╢्рдХिрд▓ рди рд╣ोрддी
|
рдпрджि рдХिрд╕ी рдЖрдЪाрд░्рдп рдХी рдХрдХ्рд╖ा рдоें рдЫाрдд्рд░ों рдиे рдз्рдпाрди рджिрдпा рд╣ोрддा рддो рдЖрдЬ
рдРрд╕ी рдоुрд╢्рдХिрд▓ рди рд╣ोрддी
|
рд╣рдоाрд░ी рддो рдпрд╣ी рд╕्рдеिрддि рд░рд╣ी рд╣ै рдХि рд╕ाрд╡рди рд╣рд░े рди рднाрджों рд╕ूрдЦे।
|
рд╣рдоाрд░ी рддो рд╕рджा рд╕ाрд╡рди рд╣рд░े рди рднाрджों рд╕ूрдЦे рд╡ाрд▓ी рд╕्рдеिрддि рд░рд╣ी рд╣ै
|
рдЬ्рдпोंрд╣ी рд╕ोрд╣рди рдиे рдоाрддाрдЬी рдХे рдкрд░्рд╕ рдоें рд╣ाрде рдбाрд▓ा рдХि рдКрдкрд░ рд╕े рдоाрддाрдЬी рдЖ рдЧрдИं।
|
рдЬ्рдпोंрд╣ी рд╕ोрд╣рди рдиे рдоाрддाрдЬी рдХे рдкрд░्рд╕ рдоें рд╣ाрде рдбाрд▓ा, рдКрдкрд░ рд╕े рдоाрддाрдЬी рдЖ рдЧрдИं।
|
рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рдЖрдЬ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрдЧी
|
рд▓рдЧрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдЖрдЬ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрдЧी
|
рддुрдо рдЬाрдирддे рдирд╣ीं рдХि рдоैं рдХौрди рд╣ूँ
|
рддुрдо рдоुрдЭे рдирд╣ीं рдЬाрдирддे
|
рдиाрдЧрд░ी рд╡рд░्рдгрдоाрд▓ा - рдд्рд╡рд░िрдд рд╕ंрджрд░्рдн
рд╕्рд╡рд░ - рдЕ рдЖ рдЗ рдИ рдЙ рдК рдП рдР рдУ рдФ рдЕं рдЕ: рдЛ реа рдМ реб рдС рдН
рдоाрдд्рд░ा - ा ि ी ु ू े ै ो ौ ं ः ृ ॄ ॢ ॣ ॉ ॅ
рд╡्рдпрдЮ्рдЬрди - рдХ рдЦ рдЧ рдШ рдЩ рдЪ рдЫ рдЬ рдЭ рдЮ рдЯ рда рдб рдв рдг рдд рде рдж рдз рди рдк рдл рдм рдн рдо рдп рд░ рд▓ рд│ рд╡ рд╢ рд╖ рд╕ рд╣ рдХ्рд╖ рдд्рд░ рдЬ्рдЮ
рдЖрд╢ा рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдЖрд▓ेрдЦ рдиे рдЖрдкрдХे рдХुрдЫ рд╕ंрд╢рдпों рдХा рдиाрд╢ рдХिрдпा рд╣ोрдЧा। рдЖрдкрдХे рд╕ुрдЭाрд╡ों рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै। рдХृрдкрдпा рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рд░ाрдп рд╕े рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрдпें।
рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдЖрд▓ेрдЦ