เคช्เคฐเคฎोเคฆ เคुเคฎाเคฐ เคฏाเคฆเคต
เคถोเคงाเคฐ्เคฅी, เคนिंเคฆी เคตिเคญाเค, เคนैเคฆเคฐाเคฌाเคฆ เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏเคเคฒเคญाเคท:+91 837 609 0824; เคเคฎेเคฒ: pramod26487@gmail.com
เคช्เคฐเคฎोเคฆ เคुเคฎाเคฐ เคฏाเคฆเคต |
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคชाเคค्เคฐ เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคीเคตเคจ เคเคฐ
เคชเคฐिเคตेเคถ เคธे เคธเคฎीเคชเคคा เคเคฐ เคธเคเคจเคคा เคे เคธाเคฅ เคुเคก़े เคนुเค เคนैं। เคเคธเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐเคฃ เคฏเคน เคนै เคि
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เค
เคงिเคांเคถ เคธเคฎเคฏ เคाँเคตों เคฎें เคต्เคฏเคคीเคค เคนुเค เคฅा। เคซเคฒเคคः เคाँเคตों เคे เคीเคตเคจ เคเคฐ เคตเคนाँ เคी
เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคो เคเคจ्เคนें เคจเคเคฆीเค เคธे เคฆेเคเคจे-เคธเคฎเคเคจे เคा เค
เคตเคธเคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเค। เคेเคคों-เคเคฒिเคนाเคจों เคฎें เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคृเคทเค-เคฎเคเคฆूเคฐों
เคे เคญाเคตों, เคตिเคाเคฐों เคเคฐ เคฎเคจःเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคคเคฅा เคเคจเคे เคถोเคทिเคค เคชीเคก़िเคค เคीเคตเคจ เคी เคाเคฐुเคฃिเค เคाเคฅाเคं เคเคฐ เคช्เคฐเคธंเคों เคे เค
ंเคเคจ เคฎें เคเคจ्เคนें เคฌेเคนเคฆ เคธเคซเคฒเคคा
เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเค เคนै। เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคीเคตเคจ เคเคฐ เคเคธเคे เคฌเคนुเคตिเคง เคช्เคฐเคธंเคों เคเคฐ เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคो เคเคคเคจी เคฌाเคฐीเคी
เคเคฐ เคเคนเคฐाเค เคธे เคिเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒा เคนिंเคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा เคोเค เคฆूเคธเคฐा เคเคฒाเคाเคฐ เคเค เคญी เคเคชเคฒเคฌ्เคง
เคจเคนीं เคนै। เคฆुเคฐ्เคญाเค्เคฏ เคฏเคน เคนै เคि เคเค เคญी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธे เคนเคฎाเคฐा เคชเคฐिเคเคฏ เคเค เคฆो เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ
เคเคชเคจ्เคฏाเคธों เคเคฐ เคुเค เคเคฐ्เคिเคค เคเคนाเคจिเคฏों เคคเค เคธीเคฎिเคค เคนै । เคฌेเคถเค ‘เคोเคฆाเคจ’ เคเคชเคจ्เคฏाเคธ เคเคฐ เคเฅเคจ, เคชूเคธ
เคी เคฐाเคค เคฏा เคเคฆเคाเคน เคैเคธी เคเคนाเคจिเคฏाँ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคฐเคฎ เค
เคญिเคต्เคฏเค्เคคिเคฏाँ เคนैं, เคชเคฐ เคिเคจ เคฐाเคนों
เคธे เคुเคเคฐเคคे เคนुเค เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคฏเคนाँ เคคเค เคชเคนुँเคे เคนैं, เคिเคจ เคชเฅाเคตों เคชเคฐ เค เคนเคฐे เคนैं, เคिเคจ เคฎोเฅों เคชเคฐ
เคฎुเฅे เคนैं, เคตे เคญी เคुเค เคเคฎ เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคจเคนीं เคนैं । เคเคธเคฒिเค เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เคฎुเคเคฎ्เคฎเคฒ เคชเคฐिเคเคฏ
เคเคจเคी เคเคฐ्เคिเคค-เค
เคเคฐ्เคिเคค เคृเคคिเคฏों เคे เคฌเฅे เคธंเคธाเคฐ เคธे เคुเคเคฐ เคเคฐ เคนी เคชाเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै ।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคो เคนिंเคฆी เคे เคฏुเคเคช्เคฐเคตเคฐ्เคคเค
เคเคนाเคจीเคाเคฐ เคी เคธंเค्เคा เคธे เคตिเคญूเคทिเคค เคिเคฏा เคเคฏा เคนै। เคเคจเคी เคเคนाเคจिเคฏों เคฎें เคเคคिเคนाเคธ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฌเคจเคเคฐ เคाँเคเคคा เคนै เคเคฐ เคญเคตिเคท्เคฏ
เคी เคเคฐ เคเคถाเคฐा เคเคฐเคคा เคนै। เคเคจเคी เคเคนाเคจिเคฏाँ เค
เคชเคจे เค
เคคीเคค, เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคเคฐ เคญเคตिเคท्เคฏ เคो เคชเคฐเคเคคी เคนैं เคเคฐ
เคธเคฎाเค เคคเคฅा เคฆेเคถ เคो เคเคे เคी เคฐเคฃเคจीเคคि เคคैเคฏाเคฐ เคเคฐเคจे เคा เคฎाเคฐ्เค เคญी เคช्เคฐเคถเคธ्เคค เคเคฐเคคी เคนैं। เคฎเคจोเคฐंเคเคจ
เคे เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคเคจเคी เคเคนाเคจिเคฏाँ เคฐोเคฎांเค เคญी เคชैเคฆा เคเคฐเคคी เคนैं। เคฏเคนाँ
เคชเคฐ เคตเคฐ्เคฃเคจ เคे เคฒिเค เคฎैंเคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคाเคฒเคเคฏी เคเคนाเคจी ‘เคเฅเคจ’ เคो เค
เคชเคจा เคเคฒोเค्เคฏ เคตिเคทเคฏ-เคตเคธ्เคคु
เคฌเคจाเคฏा เคนै।
เคीเคตเคจ เคे เค
ंเคคिเคฎ เคฆिเคจों เคฎें เคฐเคिเคค เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคฎें ‘เคเฅเคจ’ (1936) เคเค เค
เคฆ्เคญुเคค
เคเคตं เคाเคฒเคเคฏी เคเคนाเคจी เคนै।
เคฏเคนाँ
เคเคนाเคจी เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคญी เคฅोเฅा เคाเคจเคจा เคธเคฎीเคीเคจ เคนोเคा। ‘เคเฅเคจ’ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคिเคฐी เคเคนाเคจी เคนै,
เคो เคฎूเคฒ เคฐूเคช เคธे เคเคฐ्เคฆू เคฎें เคฒिเคी เคเคฏी เคฅी। เคฏเคน ‘เคाเคฎिเคฏा เคฎिเคฒ्เคฒिเคฏा เคเคธ्เคฒाเคฎिเคฏा’ เคी เคชเคค्เคฐिเคा
‘เคाเคฎिเคฏा’ เคे เคฆिเคธंเคฌเคฐ, 1935 เคे เค
ंเค เคฎें เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคนुเค। เคเคธเคा เคนिंเคฆी เคฐूเคช ‘เคाँเคฆ’ เคชเคค्เคฐिเคा
เคे เค
เคช्เคฐैเคฒ, 1936 เคฎें เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคนुเค। เคुเค เคเคฒोเคเคों เคा เคเคธा เคฎเคค เคนै เคि เคเฅเคจ เคนिंเคฆी เคी
เคฎौเคฒिเค เคเคนाเคจी เคจเคนीं เคนै, เคฌเคฒ्เคि เคเคฐ्เคฆू เคा เคคเคฐ्เคुเคฎा เคนै।
‘เคเฅเคจ’
เคเคนाเคจी เคा เคเคฅाเคธाเคฐ เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคนै: เคเคจी เคฐाเคค เคฎें เคोเคชเฅी เคे เคจिเคเค เคฌुเคเคคे เคนुเค เค
เคฒाเคต เคे เคชाเคธ
เคीเคธू เคเคฐ เคเคธเคा เคฌेเคा เคฎाเคงเคต เคฌैเค े เคนैं। เคोเคชเฅी เคฎें เคธे เคฎाเคงเคต เคी เคธ्เคค्เคฐी เคी เคช्เคฐเคธเคต-เคตेเคฆเคจा เคी
เคเคฐाเคนें เคธुเคจाเคं เคชเฅเคคी เคนैं। เคाเคคि เคे เคตे เคृเคฃिเคค เคเคฎाเคฐ เคนैं เคเคฐ เคเคธ เคชเคฐ เคธे เคตे เคाँเคต เคฎें
เค
เคค्เคฏंเคค เคเคฒเคธी เคे เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนैं। “เคตिเคिเคค्เคฐ เคीเคตเคจ เคฅा เคเคจเคा। เคเคฐ เคฎें เคฎिเค्เคी เคे
เคฆो-เคाเคฐ เคฌเคฐ्เคคเคจों เคे เคธिเคตा เคोเค เคธंเคชเคค्เคคि เคจเคนीं। เคซเคे เคीเคฅเฅों เคธे เค
เคชเคจी เคจเค्เคจเคคा เคो เคขाँเคे เคนुเค
เคिเค เคाเคคे เคฅे। เคธंเคธाเคฐ เคी เคिंเคคाเคं เคธे เคฎुเค्เคค। เคเคฐ्เค เคธे เคฒเคฆे เคนुเค। เคाเคฒिเคฏाँ เคญी เคाเคคे, เคฎाเคฐ
เคญी เคाเคคे, เคฎเคเคฐ เคोเค เคเคฎ เคจเคนीं। เคฆीเคจ เคเคคเคจे เคि เคฌिเคฒเคुเคฒ เคเคถा เคจ เคฐเคนเคจे เคชเคฐ เคญी เคฒोเค เคเคจ्เคนें
เคुเค-เคจ-เคुเค เคเคฐ्เค เคฆे เคฆेเคคे เคฅे। เคฎเคเคฐ, เคเคฒू เคी เคซเคธเคฒ เคฎें เคฆूเคธเคฐे เคे เคेเคคों เคธे เคฎเคเคฐ เคฏा เคเคฒू
เคเคाเฅ เคฒाเคคे เคเคฐ เคญूเคจ-เคญाเคจเคเคฐ เคा เคฒेเคคे เคฏा เคฆเคธ-เคชाँเค เคเค เคเคाเฅ เคฒाเคคे เคเคฐ เคฐाเคค เคो เคूเคธเคคे।”[1]
เค
เคชเคจे
เคคुเค्เค เคीเคตเคจ เคे เคตिเคทเคฏ เคฎें เคीเคธू เคो เคฏाเคฆ เคนै เคि เคฌीเคธ เคตเคฐ्เคท เคชเคนเคฒे เคเคฎींเคฆाเคฐ เคे เคเคฐ เคถाเคฆी เคे
เค
เคตเคธเคฐ เคชเคฐ เคเคธเคจे เคญเคฐเคชेเค เคญोเคเคจ เคिเคฏा เคฅा।
เคชเคे
เคนुเค เคเคฒू เคाเคเคฐ เคตे เคตเคนीं เคเคฎीเคจ เคชเคฐ เคธोเคจे เคा เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เคเคฐเคคे เคนैं। เคธुเคฌเคน เคชเคคा เคเคฒเคคा เคนै เคि เคฎाเคงเคต
เคी เคธ्เคค्เคฐी เคฎเคฐ เคเค। เคीเคธू เคเคฎींเคฆाเคฐ เคे เคชाเคธ เคाเคคा เคนै เคเคฐ เคฆीเคจเคคा เคธे เคเคธเคे เค
ंเคคिเคฎ เคธंเคธ्เคाเคฐ เคे
เคฒिเค เคฐुเคชเค เคฎाँเคเคคा เคนै। เคเคฎींเคฆाเคฐ เคृเคฃा เคे เคธाเคฅ เคเคธเคे เคธाเคฎเคจे เคฆो เคฐुเคชเคฏे เคซेंเค เคฆेเคคा เคนै। เคเคธเคे
เคฌाเคฆ เคाँเคต เคे เคงเคจी เคฒोเคों เคा เคเค्เคเคฐ เคฒเคाเคเคฐ เคीเคธू เคुเคฒ เคชाँเค เคฐुเคชเค เคเคเค्เค ा เคเคฐเคคा เคนै।
เคฆोเคชเคนเคฐ
เคฌाเคฆ เคीเคธू เคเคฐ เคฎाเคงเคต เคฎृเคคเค เคे เคฒिเค เคเฅเคจ เคเคฐीเคฆเคจे เคจिเคเคฒเคคे เคนैं। เคฌाเฅाเคฐ เคชเคนुँเคเคเคฐ เคตे เคถเคฐाเคฌ เคी
เคฆुเคाเคจ เคฎें เคเคฒे เคाเคคे เคนैं เคเคฐ เคธเคฌ เคฐुเคชเค เคा-เคชी เคाเคคे เคนैं। เคชिเคคा เคเคฐ เคชुเคค्เคฐ เคเค เคฆूเคธเคฐे เคो เคฆोเคท
เคฆेเคคे เคนैं เคि เคฎृเคคเค เคे เค
ंเคคिเคฎ เคธंเคธ्เคाเคฐ เคे เคฒिเค เคเฅเคจ เคเคฐीเคฆเคจे เคे เคฒिเค เคเคจเคे เคชाเคธ เคुเค เคญी เคจเคนीं
เคนै। เคช्เคฐเคถंเคธा-เคญเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคฎाเคงเคต เคी เคธ्เคค्เคฐी เคी เคเคฐ्เคा เคเคฐเคคे เคนैं, เคो เคเคจ्เคนें เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ
เคाเคจा เคฌเคจाเคเคฐ เคฆेเคคी เคฅी เคเคฐ เคชीเคจे เคो เคญी เคฆेเคคी เคฅी। เคจเคถे เคฎें เคตे เคाเคคे เคนैं, เคจाเคเคคे เคนैं เคเคฐ
เคฒเฅเคเฅाเคเคฐ เคिเคฐ เคชเฅเคคे เคนैं। เคฆเคฐเค
เคธเคฒ, เคเคนाเคจी เคชाเค เค เคฎเคจ เคो เคจ เคेเคตเคฒ เคाเคฏเคฒ เคนी เคเคฐ เคกाเคฒเคคी เคนै, เคฌเคฒ्เคि
เคเคธे เคฒเคนूเคฒुเคนाเคจ เคญी เคเคฐ เคฆेเคคी เคนै।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ
เคे เค
เคจ्เคฏ เคธเคญी เคจाเคฏเคों เคธे เคฎाเคงเคต เคเคฐ เคीเคธू เคฌिเคฒเคुเคฒ เคญिเคจ्เคจ เคนैं। เคฏเคฆि เคธाเคฎाเคिเค เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों
เคชเคฐ เคตिเคाเคฐ เคिเคฏा เคाเค เคคो เคฒेเคเค เคे เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคธिเคฆ्เคงांเคคों เคे เค
เคจुเคธाเคฐ เคตे เค
เคตเคถ्เคฏ เคนी เคธเคाเคฐाเคค्เคฎเค
เคจाเคฏเค เคนैं, เคชเคฐเคจ्เคคु เคตे เคตैเคธे เคธเคाเคฐाเคค्เคฎเค เคจाเคฏเค เคจเคนीं เคนैं, เคैเคธे เคชเคนเคฒे เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคฎें
เคฆीเคเคคे เคนैं। เค
เคชเคจे เคชเคนเคฒे เคे เคจिเคฏเคฎों เคे เคตिเคชเคฐीเคค เคเคธ เคเคนाเคจी เคฎें เคฒेเคเค เคเคฐिเคค्เคฐों เคฎें เคธเคाเคฐाเคค्เคฎเค
เคเคเคฐเคฃ เคเคฐोเคชिเคค เคจเคนीं เคเคฐเคคे เคเคฐ เคจ เคเคจเคी เคเคคंเคฐिเค เคจिเคท्เคเคฒंเคเคคा เคो เคฐेเคांเคिเคค เคเคฐเคคे เคนैं। เคฏเคน
เคจिเคฐ्เคตिเคตाเคฆ เคฐूเคช เคธे เคเคนा เคा เคธเคเคคा เคนै เคि เคตे เคตैเคธे เคฎाเคจเคต เคे เคเคฆเคฐ्เคถ เคฐूเคช เคจเคนीं เคนैं, เคैเคธे
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เค
เคจ्เคฏ เคธเคाเคฐाเคค्เคฎเค เคจाเคฏเค เคฅे।
เคीเคธू
เคเคฐ เคเคธเคे เคชुเคค्เคฐ เคฎाเคงเคต เคเคฒเคธी เคฅे। เคตे เคเคธเคธे เค
เคงिเค เคाเคฎ เคจเคนीं เคเคฐเคคे, เคिเคคเคจा เคीเคจे เคे เคฒिเค
เค
เคค्เคฏंเคค เคเคฐूเคฐी เคฅा। เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคे เคฌเคाเคฏ เคिเคธी เคे เคेเคค เคธे เคुเคฐा เคฒेเคจा เคเคจ्เคนें เค
เคงिเค เคชเคธंเคฆ เคฅा।
เคตे เคธ्เคค्เคฐी เคे เคฆुःเค เคธे เคเคฆाเคธीเคจ เคนैं। เคธ्เคค्เคฐी เคे เคธाเคฅ เคธเคนाเคจुเคญूเคคि เคเคฐเคจे เคी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคญुเคจे
เคนुเค เคเคฒू เคाเคเคฐ เค
เคชเคจी เคญूเค เคฌुเคाเคจे เคी เคฎाเคงเคต เคी เคญाเคตเคจा เค
เคงिเค เคถเค्เคคिเคถाเคฒी เคนै। เคเคฌ เคीเคธू เคฐुเคชเคฏा
เคฎाँเคเคจे เคเคฎींเคฆाเคฐ เคे เคชाเคธ เคाเคคा เคนै เคคो เคฆिเคฒ เคोเคฒเคเคฐ เคเคธเคी เคाเคชเคฒूเคธी เคเคฐเคคा เคนै। เคเคธเคे เคนृเคฆเคฏ เคฎें
เคเคฐुเคฃा เคเคाเคจे เคी เคोเคถिเคถ เคฎें เคตเคน เคूเค เคฌोเคฒเคจे เคธे เคจเคนीं เคนिเคเคเคคा। เคตเคนी เคीเคธू เคฌाเคฆ เคฎें เคถเคฐाเคฌ เคी
เคฆुเคाเคจ เคชเคฐ เคเคนเคจा เคถुเคฐू เคเคฐเคคा เคนै เคि เคเคจ्เคนोंเคจे เคธเคฌ เคฐुเคชเค เคँเคตा เคฆिเคฏे, เคเฅเคจ เคเคธीเคฒिเค เคจเคนीं เคเคฐीเคฆा।
เคฅोเฅे เคฎें เคเคนें เคคो เคฆोเคจों เคจाเคฏเค เคเคนीं เคธे เคญी เค
เค्เคी เคช्เคฐเคृเคคि เคे เคจเคนीं เคนैं।
เคซिเคฐ
เคญी เคीเคธू เคเคฐ เคฎाเคงเคต เคฌुเคฐे เคเคฐिเคค्เคฐ เคจเคนीं เคนैं। เคตे เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เคเคฐเคคे เคนैं เคि เคธाเคฎाเคिเค
เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคि เคिเคคเคจी เคฆुเคเคฆाเคฏी เคนै। เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธ्เคตीเคाเคฐ เคเคฐเคคे เคนैं เคि เคธ्เคตเคฏं เคจाเคฏเค เคเคธเคे เคฒिเค
เคธเคฌเคธे เคเคฎ เคฆोเคทी เคนैं, เคชเคฐ เคตเคน เค
เคชเคจे เคธเคฆाเคाเคฐ เคी เคกींเค เคจเคนीं เคฎाเคฐ เคธเคเคคे। เคเคจเคी เคीเคตเคจ-เคชเคฆ्เคงเคคि เคเคฐ
เคाเคฐ्เคฏเคเคฒाเคช เคธเคญी เคธ्เคตीเคृเคค เคฎाเคจเคों เคे เคฒिเค เคเค เคตिเคฒเค्เคทเคฃ เคुเคจौเคคी เคนै। เคตे เคฆाเคธ เคนोเคจा เคจเคนीं
เคाเคนเคคे, เคจ เคตे เคธ्เคตाเคฎी เคฌเคจाเคจा เคाเคนเคคे เคฅे เคเคฐ เคธंเคญเคตเคคः เคเคจเคी เคเค्เคा เคฅी เคि เคตे เคिเคธी เคช्เคฐเคाเคฐ
เคฅोเคก़े เคธเค्เคเคจ เคฌเคจ เคाเคँ। เคเคฐ เคฏเคนाँ เคธे เคธ्เคตेเค्เคाเคाเคฐिเคคा, เค
เคฐाเคเคเคคा เคเคฐ เคीเคตเคจ เคญเคฐ เคจिเคฐंเคคเคฐ เคเคฎเคฐเคคोเฅ
เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ เคเคฐเคจे เคตाเคฒों เคे เคตिเคฐुเคฆ्เคง เคเคฐंเคญ เคนो เคाเคคी เคนै; เคเคธเคे เคฌाเคตเคूเคฆ เคि เคเคจเคी เคญाเคตเคจाเคँ เคตिเคทเคฎ
เคนैं, เคीเคธू เคเคฐ เคฎाเคงเคต เคे เคชाเคธ เคीเคตเคจ-เคชเคฆ्เคงเคคि เคเคฐ เคตिเคाเคฐ เคी เคธเคฐ्เคตเคฎाเคจ्เคฏ เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เคฅी เคเคฐ
เค
ंเคคเคคः เคเคจเคी เคฎाเคจเคตเคคाเคชूเคฐ्เคฃ เคญाเคตเคจाเคँ เคธเคฎाเคช्เคค เคจเคนीं เคนुเค เคฅी।
เคฆเคฐเค
เคธเคฒ,
เคเฅเคจ เคเคนाเคจी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เค
เคจ्เคฏ เคเคนाเคจिเคฏों เคธे เคเคเคฆเคฎ เคญिเคจ्เคจ เคนै। เคเคจเคे เคเคนाเคจी-เคธंเคธाเคฐ เคธे เคเคธเคा
เคธंเคธाเคฐ เคธเคฐ्เคตเคฅा เคจिเคธ्เคธंเค เคนै, เคเคธเคฒिเค เคเคจเคी เคเคนाเคจिเคฏों เคธे เคชเคฐिเคिเคค เคฒोเคों เคे เคฒिเค เคฏเคน เค
เคจเคฌूเค
เคชเคนेเคฒी เคนो เคाเคคी เคนै, เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคธंเคฌंเคง เคฎें เคฌเคจी เคชूเคฐ्เคตเคตเคฐ्เคคी เคงाเคฐเคฃा เคे เคเคे เคช्เคฐเคถ्เคจเคिเคน्เคจ
เคฒเคा เคฆेเคคी เคนै। เคฏเคน เคฎूเคฒ्เคฏों เคे เคंเคกเคนเคฐ เคी เคเคนाเคจी เคนै। เคเคงुเคจिเคเคคा เคे เคธाเคฐे เคฎुเคฆ्เคฆे เคเคธเคฎें เคฎिเคฒ
เคाเคคे เคนैं। เคฏเคน เคคो เคเคงुเคจिเคเคคाเคฌोเคง เคी เคชเคนเคฒी เคเคนाเคจी เคนै। เคฏเคนी เคाเคฐเคฃ เคนै เคि เคुเค เคตिเคฆ्เคตाเคจ เคเคธे
เคช्เคฐเคเคคिเคตाเคฆी เคเคนเคคे เคนैं เคคो เคตเคนीं เคกॉ. เคंเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคฎเคฆाเคจ เคा เคเคนเคจा เคนै, “เคเคนाเคจी เคिเคธ เคธเคค्เคฏ เคो
เคเคाเคเคฐ เคเคฐเคคी เคนै เคตเคน เคीเคตเคจ เคे เคคเคฅ्เคฏ เคธे เคฎेเคฒ เคจเคนीं เคाเคคा।”[2]
เคเฅเคจ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคिंเคฆเคी เคे เคเคธ เคฌिंเคฆु เคธे เคुเฅी เคนुเค เคเคนाเคจी เคนै เคเคे เคोเค เคฌिंเคฆु เคจเคนीं เคนोเคคा।
เคกॉ. เคฌเค्เคเคจ เคธिंเคน เคจे เคฒिเคा เคนै เคि, “เคฏเคน เคเคจเคे เคीเคตเคจ เคा เคนी เคเฅเคจ เคจเคนीं เคธिเคฆ्เคง เคนुเค เคฌเคฒ्เคि เคเคจเคे
เคธंเคिเคค เคเคฆเคฐ्เคถों, เคฎूเคฒ्เคฏों, เคเคธ्เคฅाเคं เคเคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธों เคा เคญी เคเฅเคจ เคธिเคฆ्เคง เคนुเค।”[3]
เคเคฌเคि เคกॉ. เคชเคฐเคฎाเคจंเคฆ เคถ्เคฐीเคตाเคธ्เคคเคต เคा เคเคนเคจा เคนै เคि, “... เคเฅเคจ เคนिंเคฆी เคी เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคจเคฏी
เคเคนाเคจी เคนै, เคตเคน เคชूเคฐ्เคฃเคคः เคเคงुเคจिเค เคนै เค्เคฏोंเคि เคเคธเคฎें เคจ เคคो เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เคाเคจा-เคชเคนเคाเคจा
เคเคฆเคฐ्เคถोเคจ्เคฎुเค เคฏเคฅाเคฐ्เคฅเคตाเคฆ เคนै, เคจ เคเคฅाเคจเค เคธंเคฌंเคง เคชूเคฐ्เคตเคตเคฐ्เคคी เคงाเคฐเคฃा เคนै, เคจ เคเฅे-เคเฅाเคฏे
เคंเคธ्เค्เคฐुเคฎेंเคเคฒ เคैเคธे เคชाเคค्เคฐ เคนैं, เคจ เคोเค เคชเคฐिเคฃเคคि, เคจ เคเคฐเคฎเคธीเคฎा, เคจ เคिเคเคฒी เคญाเคตुเคเคคा เคเคฐ
เค
เคคिเคฐंเคเคจा เคเคฐ เคจ เคोเค เคธीเคงा เคธंเคช्เคฐेเคท्เคฏ เคตเคธ्เคคु। เคตเคน เคฒेเคเค เคे เคฌเคฆเคฒे เคนुเค เคฆृเคท्เคिเคोเคฃ เคเคฐ เคเคนाเคจी
เคी เคฌเคฆเคฒी เคนुเค เคธंเคฐเคเคจा เคा เค ोเคธ เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै।”[4]
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ
เคी เคฆ्เคตाเคฐा ‘เคเฅเคจ’ เคเคนाเคจी เคฎें เคीเคธू เคเคฐ เคฎाเคงเคต เคो เคจिเคเคฎ्เคฎा, เคाเคฎเคोเคฐ, เคเคฐीเคฌ เคเคฐ เคซเคेเคนाเคฒ,
เคเคฐ्เฅเคฆाเคฐ เคชเคฐंเคคु เคธांเคธाเคฐिเค เคिंเคคाเคं เคธे เคฎुเค्เคค, เคช्เคฐเคธเคต-เคตेเคฆเคจा เคธे เคीเคเคคी เคเคฐเคค เคो เคฎเคฐเคจे เคฆेเคจा
เคเคฐ เคเฅเคจ เคे เคชैเคธे เคธे เคถเคฐाเคฌ เคชीเคคे เคนुเค เคฆिเคाเคจे เคे เคाเคฐเคฃ เคฆเคฒिเคค เคฒेเคเค เคเคธ เคเคนाเคจी เคเคฐ เคเคนाเคจीเคाเคฐ
เคฆोเคจों เคो เคฆเคฒिเคค-เคตिเคฐोเคงी เคฎाเคจเคคे เคนैं, เคฒेเคिเคจ เคिเคธी เคाเคฒ्เคชเคจिเค เคเคนाเคจी เคฎें เคिเคธी เคชाเคค्เคฐ เคे
เค
เคตเคुเคฃी เค
เคฅเคตा เคुเคฃी เคนोเคจे เคธे เคธเคฎाเค เคฎें เคเคธเคी เคाเคคि เคे เคธเคญी เคฒोเค เค
เคตเคुเคฃी เคฏा เคुเคฃी เคैเคธे เคนो
เคธเคเคคे เคนैं? เคเคนाเคจी เคเคฒ्เคชเคจा เคธे เคเคจ्เคฎเคคी เคนै, เคเคธเคे เคชाเคค्เคฐ เคाเคฒ्เคชเคจिเค เคนोเคคे เคนैं, เค
เคคः เคिเคธी
เคชाเคค्เคฐ เคा เคเคฐिเคค्เคฐ เคเคธเคी เคाเคคि-เคงเคฐ्เคฎ เคा
เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคจเคนीं เคนो เคธเคเคคा।
เคुเค
เคฆเคฒिเคค เคฒेเคเค เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคชเคฐ เคฆเคฒिเคค-เคตिเคฐोเคงी เคนोเคจे เคा เคเคฐोเคช เคฒเคाเคคे เคนैं। เคเคจเคे เคฒेเคเคจ เคो
เคธเคนाเคจुเคญूเคคि เคเคฐ เคธ्เคตाเคจुเคญूเคคि เคो เคฎाเคจเค เคฎाเคจเคเคฐ เฅाเคฐिเค เคเคฐเคคे เคนैं। “เคฏเคฆि เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी
เคธเคนाเคจुเคญूเคคि เคฆเคฒिเคคों เคธे เคจ เคนोเคคी, เคคो เคตे เคฆเคฒिเคค เคธเคฎเคธ्เคฏा เคो เคจ เคธเคฎเค เคชाเคคे เคเคฐ เคจ เคฆเคฒिเคค เคเคจ्เคฆोเคฒเคจ
เคा เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคเคฐเคคे। เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคชाเคธ เคฆเคฒिเคค เคीเคตเคจ เคी เคธ्เคต-เค
เคจुเคญूเคคि เคจเคนीं เคฅी, เคฏเคน เคธเค เคนै। เคเคธ
เคฆृเคท्เคि เคธे เคตे เคฆเคฒिเคค เคฒेเคเค เคจเคนीं เคนैं। เคชเคฐ, เคिเคธ เคธเคฎाเค เคฎें เคตे เคธाँเคธे เคฒे เคฐเคนे เคฅे, เคตเคนाँ
เค
เคธ्เคชृเคถ्เคฏเคคा, เคाเคคिเคญेเคฆ เคเคฐ เคธाเคฎंเคคเคตाเคฆी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคी เค्เคฐूเคฐเคคा เคो เคตे เคฐोเค เค
เคจुเคญเคต เคเคฐเคคे เคฅे।
เคเคจเคा เคธाเคฐा เคฒेเคเคจ เคเคธी เค
เคจुเคญเคต เคธे เคจिเคเคฒเคคा เคนै।”[5]เคธिเคฐ्เคซ
เคเคธ เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคฒेเคเคจ เคो เฅाเคฐिเค เคเคฐ เคฆेเคจा เคि เคตे เคฆเคฒिเคค เคจเคนीं เคนैं เคเคฐ เคเคจเคा เคฒेเคเคจ
เคธ्เคตाเคจुเคญूเคคि เคी เคเคชเค เคนै, เคคाเคฐ्เคिเค เคจเคนीं เคนै।
เคฏเคน
เคธ्เคชเคท्เค เคเคฐเคคे เคนुเค เคि เคिเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคธเคฎाเค เคा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคिเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै, เคเคนाเคจी เคฎें เคฒेเคเค
เคเคนเคคे เคนैं: “เคिเคธ เคธเคฎाเค เคฎें เคฐाเคค-เคฆिเคจ เคฎेเคนเคจเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒों เคी เคนाเคฒเคค เคเคจเคी เคนाเคฒเคค เคธे เคुเค เคฌเคนुเคค
เค
เค्เคी เคจ เคฅी, เคเคฐ เคिเคธाเคจों เคे เคฎुเคाเคฌเคฒे เคฎें เคตे เคฒोเค เคो เคिเคธाเคจों เคी เคฆुเคฐ्เคฌเคฒเคคाเคं เคธे เคฒाเคญ
เคเค ाเคจा เคाเคจเคคे เคฅे, เคเคนीं เค्เคฏाเคฆा เคธंเคชเคจ्เคจ เคฅे, เคตเคนाँ เคเคธ เคคเคฐเคน เคी เคฎเคจोเคตृเคคि เคा เคชैเคฆा เคนो เคाเคจा
เคोเค เค
เคเคฐเค เคी เคฌाเคค เคจ เคฅी। เคนเคฎ เคคो เคเคนेंเคे, เคीเคธू เคिเคธाเคจों เคธे เคเคนीं เค्เคฏाเคฆा เคตिเคाเคฐเคตाเคจ เคฅा เคเคฐ
เคिเคธाเคจों เคे เคตिเคाเคฐ-เคถूเคจ्เคฏ เคธเคฎूเคน เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคจे เคे เคฌเคฆเคฒे เคฌैเค เคเคฌाเคों เคी เคुเคค्เคธिเคค เคฎंเคกเคฒी
เคฎें เคा เคฎिเคฒा เคฅा। เคนाँ, เคเคธเคฎें เคฏเคน เคถเค्เคคि เคจ เคฅी เคि เคฌैเค เคเคฌाเคों เคे เคจिเคฏเคฎ เคเคฐ เคจीเคคि เคा เคชाเคฒเคจ
เคเคฐเคคा। เคเคธเคฒिเค เคเคนाँ เคเคธเคी เคฎंเคกเคฒी เคे เคเคฐ เคฒोเค เคाँเคต เคे เคธเคฐเคเคจा เคเคฐ เคฎुเคिเคฏा เคฌเคจे เคนुเค เคฅे, เคเคธ เคชเคฐ
เคธाเคฐा เคाँเคต เคँเคเคฒी เคเค ाเคคा เคฅा। เคซिเคฐ เคญी เคเคธे เคคเคธเคीเคจ เคคो เคฅी เคนी เคि เค
เคเคฐ เคตเคน เคซเคेเคนाเคฒ เคนै เคคो
เคเคฎ-เคธे-เคเคฎ เคเคธे เคिเคธाเคจों เคी เคธी เคी-เคคोเฅ เคฎेเคนเคจเคค เคคो เคจเคนीं เคเคฐเคจी เคชเฅเคคी เคเคฐ เคเคธเคी เคธเคฐเคฒเคคा เคเคฐ
เคจिเคฐीเคนเคคा เคธे เคฆूเคธเคฐे เคฒोเค เคฌेเคा เคซाเคฏเคฆा เคคो เคจเคนीं เคเค ाเคคे।”[6]
เคธเค्เคाเค
เคฏे เคนै เคि “เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เคธเคฐोเคाเคฐ เคธเคค्เคฏाเค्เคฐเคน-เคฏुเค เคे เคจैเคคिเค เคฎाเคจเคธ เคธे เคนै। เคจเคคीเคा เคฏเคน เคนुเค เคि
เคเคจเคे เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคिเคฏा เคเคฏा เคธाเคฎाเคिเค เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคเคुเคคเคฐ เคเคฐ เค
เคงिเค เคจंเคा เคนोเคคा เคเคฏा, เคเคนाँ
เคญीเคคเคฐ เคा เคธंเคเคฐ्เคท เคเคฌเคฒเคเคฐ เคฌाเคนเคฐ เคเคคा เคเคฏा। เคเค เคจैเคคिเค เคฎूเคฒ्เคฏ-เคจिเคท्เค ा, เคाเคนे เคตเคน เคिเคธाเคจ เคนो,
เคธ्เคค्เคฐी เคนो, เคฆเคฒिเคค เคนो- เคเคจ เคธเคญी เคจे เคฒเคाเคคाเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคो เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคฆी।”[7]
‘เคเฅเคจ’
เคเคนाเคจी เคฏเคน เคธिเคฆ्เคง เคเคฐเคคी เคนै เคि เคฒेเคเค เคเคจเคคा เคे เคीเคตเคจ เคा เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคाเคชूเคฐ्เคฃ เคฎूเคฒ्เคฏांเคเคจ เคเคฐเคคे
เคนैं। เคฐเคเคจा เคे เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคฎें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคจे เคृเคทเค เคीเคตเคจ เคो เคเคฆเคฐ्เคถ เคฎाเคจा เคเคฐ เคฌाเคฆ เคฎें เคตे
เคธाเคงाเคฐเคฃ เคเคจเคคा เคे เคฎाเคจเคตीเคฏ เคुเคฃों เคो เค
เคค्เคฏंเคค เคเคฆเคฐ्เคถ เคฐूเคช เคฎें เคฌเคนुเคงा เคिเคค्เคฐिเคค เคเคฐเคจे เคฒเคे। เคเคจ
เค
ंเคคिเคฎ เคเคนाเคจिเคฏों เคฎें, เคो เคเคจเคी เคฎृเคค्เคฏु เคे เคुเค เคชूเคฐ्เคต เคฐเคी เคเค, เคเคฆเคฐ्เคถ เคे เคिเคน्เคจ เคจเคนीं เคนैं।
เคเคจเคे เคชृเคท्เค ों เคธे เคीเคตเคจ เคे เคเค ोเคฐ เคธเคค्เคฏ เคซूเค เคจिเคเคฒเคคे เคนैं।
[1] เคธं. เคเคฎเคฒ
เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा, เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ: เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคฆเคฒिเคค เคเคนाเคจिเคฏाँ, เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ: 2016, เคธเคธ्เคคा เคธाเคนिเคค्เคฏ
เคฎंเคกเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชृเคท्เค -468
[2] เคเฅเคจ (เคเคฅा-เคธंเค्เคฐเคน): https://hi.wikipedia.org/wiki/เคเคซเคจ_(เคเคฅाเคธंเค्เคฐเคน); 17 เค
เคช्เคฐैเคฒ 2018 เคो เคฆेเคा
เคเคฏा|
[3]
เคตเคนी
[4]
เคตเคนी
[5] เคธं. เคฎुเคฐเคฒी
เคฎเคจोเคนเคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เคธिंเคน, เคฐेเคा เค
เคตเคธ्เคฅी, เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ: เคตिเคเคค เคฎเคนเคค्เคคा เคเคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค
เคฐ्เคฅเคตเคค्เคคा’,
เคชเคนเคฒा เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ: 2006, เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชृเคท्เค -499
[6] เคธं. เคฎुเคฐเคฒी
เคฎเคจोเคนเคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เคธिंเคน, เคฐेเคा เค
เคตเคธ्เคฅी, เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ: เคตिเคเคค เคฎเคนเคค्เคคा เคเคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค
เคฐ्เคฅเคตเคค्เคคा’,
เคชเคนเคฒा เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ: 2006, เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชृเคท्เค -309
[7] เคเคฎเคฒ
เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा (เคธं.), เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ: เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคฆเคฒिเคค เคเคนाเคจिเคฏाँ, เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ: 2016, เคธเคธ्เคคा
เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎंเคกเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชृเคท्เค -9
No comments :
Post a Comment
We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคฐเคเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เคा เคธ्เคตाเคเคค เคนै।