рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░: рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢
рдЬрд╣ाँ рд╕े рдЬो рдЙрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рдЙрдЪिрдд рдоिрд▓े рдЙрд╕े рдЕрдкрдиाрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдРрд╕ा рдоैं рд╕рдордЭрддा рд╣ूँ। рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рднी рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ी рд╣ै। рдордиुрд╖्рдпों рдоें, рд╣рд░ рд╕्рддрд░ рдкрд░, рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рдЪрд▓рддा рд╣ी рд╣ै।
(рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╢्рд░ी рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рд╕े рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдХी рд╕ाрд╣िрдд्рдп-рд╡ाрд░्рддा)

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЖрдкрдХे рдЬीрд╡рди рдХा рд╡рд╣ рдХौрди рд╕ा рд╡ाрдХрдпा рдеा рдЬिрд╕рдиे рдЖрдкрдХो рд▓ेрдЦрди рдХी рддрд░рдл рдоोреЬ рджिрдпा। рдЖрдкрдХी рдкрд╣рд▓ी рд░рдЪрдиा рдХौрди рд╕ी рдеी?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдоुрдЭे рджिрд▓्рд▓ी рд╕्рдеिрдд рдЕрдкрдиे рдЧाँрд╡ рдХिрд░ाреЬी рд╕े рджिрд▓्рд▓ी рд╢рд╣рд░ рдХे рдХрд░ौрд▓ рдмाрдЧ рдХे рджेрд╡рдирдЧрд░ рдоें рдЖрдиा рдкреЬा рдеा। рдХрдХ्рд╖ा рдкाँрдЪ рдХे рдмाрдж рдЖрдЧे рдХी рдкреЭाрдИ рдХे рд▓िрдП। рдЕрдкрдиे рдиाрдиा-рдиाрдиी рдХे рдШрд░ рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП। рдЕрдкрдиे рдоाँ-рдкिрддा рдФрд░ рдмрд╣рдиों (рдЫोрдЯा рднाрдИ рдмाрдж рдоें рд╣ुрдЖ рдеा) рдХी рдпाрдж рдЖрдиा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдеा। рдиाрди-рдиाрдиी рдмрд╣ुрдд рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддे рдеे। рдиाрдиा рдЬी рдХा рдЫोрдЯा рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рдеा। рдЙрди рджिрдиों рдЕрдЦрдмाрд░ों рдоें рднी рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЫрдкрддा рдеा। рдоुрдЭे рдкреЭрдиे рдХो рдпрд╣ рд╕рдм рдоिрд▓ा। рдРрд╕े рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдоें рди рдЬाрдиे рдХрдм рд╕्рд╡рдд: рд╣ी рдоैंрдиे рдХрд╣ाрдиी рдФрд░ рдХрд╡िрддा рд▓िрдЦрдиा рд╢ुрд░ु рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рддрдм рдоेрд░ी рдЖрдпु рд▓рдЧрднрдЧा 14 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд░рд╣ी рд╣ोрдЧी। рдХрд╡िрддा рдХी рддो рдпाрдж рдирд╣ीं рд▓ेрдХिрди рдоेрд░ी рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी рдЕрдиोрдЦी рд░ाрдд рдеी। рдмреЬा рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж, рдоेрд░ी рдаीрдХрдаाрдХ рдХрд╣ी рдЬाрдиेрд╡ाрд▓ी рдХрд╡िрддा рдХрд▓рдХрдд्рддा ( рдХोрд▓рдХोрддा) рдХी рдкрдд्рд░िрдХा рдордгिрдордп рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рдеी। рдордИ, 1970 рдоें। рд╢ीрд░्рд╖рдХ рдеा рдПрдХ рд╕ूрдд्рд░। рдкिрддाрдЬी рд╣рд░िрдпाрдгрд╡ी рдХे рд▓ोрдХ рдЧाрдпрдХ рдеे। рд╢ाрдпрдж рдЙрдирд╕ рдПрднी рдЬрди्рдордЬाрдд рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓ें рд╣ोंрдЧे। рдЧाँрд╡ рдЬाрдиे рдкрд░ рджाрджा рдЬी рд╕े рднी рдЕрдиेрдХ рдзाрд░्рдоिрдХ-рдкौрд░ाрдгिрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд╕ुрдирдиे рдХो рдоिрд▓рддी рдеीं।

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’
рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЕрдкрдиी рдЬीрд╡рди рдпाрдд्рд░ा рдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп рджीрдЬिрдП। рдЖрдкрдХे рдХृрддिрдд्рд╡ рдХी рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд░ूрдкрд░ेрдЦा рддрдеा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рдХाрд░्рдп?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдоेрд░ा рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдиांрдЧрд▓ोрдИ рдХे рдкाрд╕ рдХिрд░ाреЬी рдЧाँрд╡ рд╣ै рдЬो рд╣рд░िрдпाрдгा рдХी рд╕ीрдоा рдкрд░ рдмрд╕ा рд╣ुрдЖ рд╣ै। 28 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1946 рдХो рд╣ुрдЖ рдеा। рдпूँ рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рджिрд▓ाрддे рд╕рдордп рдоेрд░ा рдЬрди्рдо рджिрди 6 рдлрд░рд╡рд░ी, 1946 рджрд░्рдЬ рдХрд░ाрдпा рдЧрдпा। рдЕрдд: рд░िрдХाрд░्рдб рдоें рдпрд╣ рджूрд╕рд░ा рд╣ी рдоिрд▓ेрдЧा। рд╣ाँ, рдШрд░-рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓ा рд╡ाрд▓ा рд╣ी рд╣ै।

рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЧाँрд╡ рдоें рдмिрддाрдП рдеोреЬे рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдХी рд╣ी рдеोреЬी-рдмрд╣ुрдд рдпाрдж рдмрдЪी рд╣ै। рдЙрд╕ी рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХрд╣ूँ рддो рддрдм рдоेрд░ा рдЧाँрд╡ рд╕рдЪрдоुрдЪ рдХा рдЧाँрд╡ рд╣ोрддा рдеा- рдмिрдиा рд╕реЬрдХ рд╡ाрд▓ा, рдмिрдиा рдмिрдЬрд▓ी рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдкाрдиी рд╡ाрд▓ा। рдмрд╕ рдкрдХреЬрдиे рдХे рд▓िрдП рдиांрдЧрд▓ोрдИ рддрдХ рдкैрджрд▓ рдЪрд▓рдХрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा। рдЪौрдкाрд▓ рдоें рдпा рдкेреЬों рдХे рдиीрдЪे рдк्рд░ाрдЗрдорд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ा। рджूрд░-рджूрд░ рддрдХ рдЦेрддों-рдЦрд▓िрд╣ाрдиों рд╡ाрд▓ा। рдЧाँрд╡ рдХे рдШрд░ों рд╕े рд▓рдЧрддे рд╣ुрдП рд╣ी рдЦेрдд рд╢ुрд░ु рд╣ो рдЬाрддे рдеे। рдХिрд░ाреЬ рдФрд░ рдоंрдЧोрдерд░ рдЬोрд╣реЬ-рддाрд▓ाрдмों рд╡ाрд▓ा। рдЫोрдЯी рдЭीрд▓рдиुрдоा рдПрдХ рдЧूрди рд╡ाрд▓ा। рдХрдЪ्рдЪी рд░ाрд╣िрдпों рд╡ाрд▓ा। рдирд╣рд░ рдФрд░ рдзाрди्рдиों(рдирд╣рд░ рд╕े рдЦेрдд рддрдХ рд▓ाрдП рдЫोрдЯे рдиाрд▓े) рд╡ाрд▓ा। рдмाрдЧ-рдмрдЧीрдЪे рд╡ाрд▓ा। рдХुрдУं рд╕े рдкाрдиी рдкिрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ा। рднूрддों рд╡ाрд▓े рдХुрдУं, рдкीрдкрд▓ рдФрд░ рдЦाрд╕ рд╕्рдеाрдиों рд╡ाрд▓ा। рдоाँ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ुрдмрд╣-рд╕ुрдмрд╣ рдЪрдХ्рдХी рдоें рдкीрд╕े рдЧрдП рдЕрди्рди рдХी рдЙрди्рд╣ीं рдХे рд╣ाрдеों рд╕े рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рдЪूрд▓्рд╣े рдоें рдмрдиाрдпी рдЧрдИ рд░ोрдЯी рдФрд░ рджाрд▓-рд╕ाрдЧ рдЦिрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ा। рдЬाрддि-рднेрдж рд╕े рдкрд░े рджाрджा-рджाрджी, рдЪाрдЪा, рддाрдК, рдмुрдЖ, рднाрднी, рдЬीрдЬी рдЖрджि рд░िрд╢्рддों рд╡ाрд▓ा। рдЗрдд्рдпाрджि। рддрдм рдЧेрд╣ूँ, рдмाрдЬрд░ा, рдЬ्рд╡ाрд░, рдЪрдиा, рд╕рд░рд╕ों рдЖрджि рдХी рдлрд╕рд▓ें рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╣ोрддी рдеी। рдмाрдж рдоें рдЬाрдХрд░ рдЯिंрдбे рдЖрджि рдХी рд╕рдм्рдЬिрдпाँ рднी। рд╣рдоाрд░े рдШрд░ рд╣рдоेрд╢ा рднैंрд╕ рдпा рдЧाрдп рд░рд╣рддी рдеी। рдмिрдЬрд▓ी рдирд╣ीं рдеी। рджीрдП рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рд╣ी рд╕рдм рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╣ोрддे рдеे। рдШрд░ рдоें рд╢ौрдЪाрд▓рдп рдирд╣ीं рдеे। рдЦेрддों рдоें рд╣ी рдЬाрдиा рдкреЬрддा рдеा। рдЧाँрд╡ рдХे рдЕрди्рджрд░ рдФрд░ рдЧाँрд╡ рдХे рдмाрд╣рд░ рд╣рдоाрд░े рджो рдШрд░ рдеे। рдЕрди्рджрд░ рд╡ाрд▓ा рдШрд░ рдЫोрдЯी рдИंрдЯों рдХा рддिрдоंрдЬрд▓ा рдордЬрдмूрдд рдордХाрди рдеा рдЬो, рдоैं рдиे рд╕ुрдиा рдеा, рдоेрд░े рдкреЬрджाрджा рдиे рдмрдирд╡ाрдпा рдеा। рд╡े рдкैрд╕े рд╡ाрд▓े рдоाрдиे рдЬाрддे рдеे। рдмाрд╣рд░ рд╡ाрд▓ा рдШрд░ рд╣ेрд▓ी (рд╣рд╡ेрд▓ी) рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдеा। рдЪाрдЪा-рддाрдК рд╕рдоेрдд рд╣рдоाрд░ा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдкрд░िрд╡ाрд░ рдеा рд▓ेрдХिрди рдоेрд░ी рдпाрдж рдоें рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЪूрд▓्рд╣े рд╣ो рдЧрдП рдеे। рд╣рдоाрд░ी рдХुрдЫ рдЦेрддी рдХी рдЬрдоीрди рдеी-рдХिрд░ाреЬी рдоें рднी рдФрд░ рд╣рд░िрдпाрдгे рдоें рдмрд╣ाрджुрд░рдЧреЭ рдХे рдкाрд╕ рдХрд╕ाрд░ рдЧाँрд╡ рдоें। рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рдоेрд░े рдкिрддा рдЬी рдЦेрддी рдХा рдХाрдо рджेрдЦрддे рдеे। рддाрдК рдЬी рд╕्рдЯेрд╢рди рдоाрд╕्рдЯрд░ рдеे рдФрд░ рдЪाрдЪा рдЬी рдЕрдкрдиा рдкंрдбिрддाрдИ рдХा рдХाрдо рдХрд░рддे рдеे। рдоेрд░ा рдкाрд░рдо्рдкрд░िрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЬрд░ूрд░ рдеा рд▓ेрдХिрди рдЬाрддि-рдкाрддि рдХा рдХोрдИ рдЦाрд╕ рд╡्рдпрд╡рдзाрди рдирд╣ीं рдеा। рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдмрддाрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧा рдХि рднрд▓े рд╣ी рдоैं рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рдеा рд▓ेрдХिрди рд╣рдоें рдЫूрдЖрдЫूрдд рдирд╣ीं рд╕िрдЦाрдпी рдЧрдИ рдеी। рдоेрд░े рджाрджा рдЬी рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХे рдЬ्рдЮाрддा рдеे рдФрд░ рдЬ्рдпोрддिрд╖ी рднी। рдХрд▓्рдпाрдг рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рдиिрдпрдоिрдд рдкाрдардХ рдеे। рдЧीрддा рдк्рд░ेрд╕ рдХी рдЕрди्рдп рдкुрд╕्рддрдХें рднी рдкреЭे рдеे। рдЦूрдм рдоाрди्рдпрддा рдеी рдЙрдирдХी, рджूрд░ рджрд░ाрдЬ рдХे рдЧाँрд╡ों рддрдХ рдоें। рджाрджाрдЬी рдХे рд╕ाрде рдХрдИ рдмाрд░, рднोрдЬрди рдХे рд▓िрдП, рджूрд╕рд░े рдЧाँрд╡ों рдоें рднी рдЬाрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ा। рдмрд╣ुрдд рдЗрдЬ्рдЬрдд рдеी рдЙрдирдХी। рдиिрдпрдоिрдд рд╕ैрд░ рдХрд░рдиा, рджाрддुрди рдХрд░рдиा, рд╕्рдиाрди рдХрд░рдиा рдЖрджि рдЙрдирдХी рджिрдирдЪрд░्рдпा рдоें рдеा। рд╡े рд╕ुрдмрд╣-рд╢ाрдо рдкूрдЬा (рд╕ंрдз्рдпा) рдХрд░рддे рдеे рдФрд░ рд╣рдо рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдк्рд░рд╕ाрдж рджिрдпा рдХрд░рддे рдеे। рдХिрд╢рдоिрд╢ рдЖрджि।рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧрддा рдеा। рд╡े рд╣рдоें рдкौрд░ाрдгिрдХ рдФрд░ рдиैрддिрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рднी рд╕ुрдиाрдпा рдХрд░рддे рдеे। рдпрд╣ рд╕िрд▓рд╕िрд▓ा рдХाрдлी рджेрд░ рддрдХ рдЪрд▓ा।рдЗрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдЙрди्рд╣ीं рд╕े рдоिрд▓ा। рдмрджрд▓े рдоें рд╣рдо рджाрджा рдЬी рдХे рд╣ाрде-рдкांрд╡ рдФрд░ рдХрдорд░ рджрдмाрддे рдеे। рджाрджा рдЬी рдХी рдПрдХ рдмाрдд рдоुрдЭे рдХрднी рдирд╣ीं рднूрд▓рддी। рд╣рдоाрд░े рдЧाँрд╡ рдоें рднूрдд-рдк्рд░ेрддों рдХी рдмाрддें рдЕрдХ्рд╕рд░ рд╕ुрдирдиे рдоें рдЖрддी рдеीं।рдЙрдирд╕े рдмрдЪрдиे рдХे рдЙрдкाрдп рднी। рд╣рдо рдбрд░рддे рднी рдеे। рдЦाрд╕рдХрд░ рд░ाрдд рдоें рд╕ुрдирд╕ाрди рдЬрдЧрд╣ рд╕े рдиिрдХрд▓рддे рд╡рдХ्рдд рддो рдХाрдлी рдбрд░ рд▓рдЧрддा рдеा। рдкрддा рдЪрд▓ा рдХि рджाрджा рдЬी рдХे рдкाрд╕ рднी рднूрдд рднрдЧाрдиे рдХा рдХोрдИ рдоंрдд्рд░ рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд░ рджाрджाрдЬी рд╕े рдЬрдм рдЕрдкрдиा рдбрд░ рд╕ाрдЭा рдХिрдпा рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, "рднूрдд-рд╡ूрдд рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдн (рднрдп) рд╕े рднूрдд рд╣ोрддा рд╣ै।" рдмрд╕ рдпрд╣ рдмाрдд рдЧाँрда рдмंрдз рдЧрдИ। рдоेрд░े рдкिрддा рдЬी (рдЬिрди्рд╣ें рдоैं рдЪाрдЪा рдХрд╣рддा рдеा) рдХрдо рдкреЭे-рд▓िрдЦे рдеे। рд╢ाрдпрдж рдЪौрдеी рдХрдХ्рд╖ा рддрдХ рдкреЭे рдеे рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдЙрди्рд╣ें рджाрджा рдЬी рдиे рдЦेрддी рдХा рдХाрдо рд╕ौंрдк рджिрдпा рдеा। рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рдЧाрдиा (рд░ाрдЧिрдиी рдЖрджि) рдЧाрдиे рдХा рдмрд╣ुрдд рд╢ौрдХ рдеा। рд░ाрдЧिрдиी рдЧाрддे-рдЧाрддे, рдкैрджрд▓ рдЪрд▓рддे-рдЪрд▓рддे рди рдЬाрдиे рдХिрддрдиी рджूрд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрддे рдеे।рд╕ंрдЧीрдд рдХी рд╕рдордЭ рдеी।рд╡े рд▓ोрдХ рдиाрдЯ्рдп рдФрд░ рд▓ोрдХ рдЧीрддों рдХे рдмेрд╣рдж рд╢ौрдХीрди рдеे। рдЕрдЪ्рдЫे рд▓ोрдХ рдЧाрдпрдХ рдеे। рд╣рд░िрдпाрдгрд╡ी рдХे। рдпाрджрджाрд╢्рдд рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫी рдеी। рдоुрдЭे рдмрд╣ुрдд рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддे рдеे। рдиि:рд╕ंрджेрд╣ рдЙрдирдХा рдХрд▓ा-рдк्рд░ेрдо рдоेрд░े рд▓िрдП рднी рд╕рд╣рдЬ рдк्рд░ेрд░рдгाрджाрдИ рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा। рдоैं рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдмाрд▓рдХ рдеा। рдоैं рддрдм рдЕрдкрдиी рддीрди рдмрд╣рдиों ( рдПрдХ рдмрд╣рди рдкрд╣рд▓ी рдоाँ рд╕े рдеीं рдЬो рд╕рдмрд╕े рдмреЬी рдеीं рдФрд░ рд╣рдо рд╕рдм рдЙрдирдХो рдЬीрдЬी рдХрд╣рддे рдеे рдФрд░ рдЬो рд╣рдоें рдмрд╣ुрдд рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддी рдеीं) рдХे рдмीрдЪ рдЗрдХрд▓ौрддा рдмेрдЯा рдеा। рдЫोрдЯा рднाрдИ рдХाрдлी рдмाрдж рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдПрдХ рд╕рдордп рдоें рдЖрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЙрдирдХे рдЕрдиुрднрд╡ рдиे рд╕िрдЦा рджिрдпा рдеा рдХि рдкреЭрдиा рдмрд╣ुрдд рдЬрд░ूрд░ी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдд: рд╡рд╣ рд╣рдоेрд╢ा рдоुрдЭे рдкреЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣рддे рд░рд╣рддे рдеे। рджीрдпे рдХी рд░ोрд╢рдиी рдоें рдоुрдЭे рдкреЭрдиे рдХो рдХрд╣рддे рдФрд░ рдЦुрдж рднी рдЬрдЧрддे рд░рд╣рддे। рдкреЭрдиा, рдФрд░ рдФрд░ рдкреЭрдиा рдоुрдЭे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЙрди्рд╣ीं рд╕े рдоिрд▓ा рдеा। рдкिрддा рдЬी рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдХрдордЬोрд░ рдеी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджрд░्рдЬी рдХा рдХाрдо рднी рд╕ीрдЦा рдеा-рдЖрдЬीрд╡िрдХा рдХे рд▓िрдП। рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рджाрджा рдЬी рдХो рдЙрдирдХा рдЧाрдиा-рдиाрдЪрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा рдеा। рдоेрд░ी рдоाँ рджिрд▓्рд▓ी рд╢рд╣рд░ рд╕े рдеीं। рдЙрди्рд╣ें рджिрд▓्рд▓ी рд╡ाрд▓ी рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рд╣ाрд▓ांрдХि рд╣рд░िрдпाрдгрд╡ी рджेрд╣ाрддी рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рдоें рднी рд╡े рд░рдЪ-рдмрд╕ рдЧрдпी рдеीं।рд╡े рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдоेрд╣рдирддी рдеीं। рдЪрдХ्рдХी рдЪрд▓ाрдиा, рджूрд░ рдХुрдПँ рд╕े рдкाрдиी рд▓ाрдиा, рдЦेрддों рд╕े рдШрд░ेрд▓ू рдкрд╢ुрдУं рдХे рд▓िрдП рдЪाрд░ा рд▓ाрдиा, рдЧोрдмрд░ рдкाрдердиा рдЖрджि рд╕рдм рдХाрдо рдХुрд╢рд▓рддा рдХे рд╕ाрде рдХрд░ рд▓िрдпा рдХрд░рддी рдеीं।

рдкाँрдЪрд╡ीं рдХрдХ्рд╖ा рддрдХ рдоैं рдЧाँрд╡ рдХे рдк्рд░ाрдЗрдорд░ी рд╕्рдХूрд▓ рдоें рд╣ी рдкреЭा рдеा। рдЙрди рджिрдиों рд╕्рдХूрд▓ рдоें рд╕рдлाрдИ рдХे рднी рдирдо्рдмрд░ рдоिрд▓ा рдХрд░рддे рдеे рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рдоैं рд╣рдоेрд╢ा рдк्рд░рдердо рдЖрддा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдкीрдЫे рджिрд▓्рд▓ी рд╡ाрд▓ी рдоेрд░ी рдоाँ рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рд╣ाрде рдеा। рдоेрд░े рдкिрддा рдХे рдПрдХ рдЕंрддрд░ंрдЧ рдоिрдд्рд░ рд╣ोрддे рдеे –рдкрдЯрд╡ाрд░ी рдЪाрдЪा рдЬी। рд╡े рд╣рдоाрд░े рдпрд╣ाँ рдЖрдпा рдХрд░рддे рдеे рдФрд░ рдард╣рд░рддे рднी рдеे। рд╡े рдЪिрд░ाрдЧ рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдеे। рдоुрдЭे рдмрд╣ुрдд рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддे рдеे। рдЙрдирд╕े рднी рд╕ाрдл-рд╕ुрдерд░ा рд░рд╣рдиे рдХा рдЧुрдг рдЖрдпा рдеा। рдЧाँрд╡ рдХा рд╕्рдХूрд▓ рдЪौрдкाрд▓ рдоें рд▓рдЧрддा рдеा। рдмाрд░ाрдд рдЖрддी рддो рд╣рдоें рд╡ृрдХ्рд╖ों рдХे рдиीрдЪे рдкреЭाрдпा рдЬाрддा। рдмाрд░िрд╢ рдЖрддी рддो рдЫुрдЯ्рдЯी рд╣ो рдЬाрддी। рдкाँрдЪрд╡ी рдХрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдоुрдЭे рдЖрдЧे рдХी рдкреЭाрдИ рдХे рд▓िрдП рдиाрдиा-рдиाрдиी рдХे рдШрд░ рднेрдЬ рджिрдпा рдЧрдпा। рдпрд╣ीं рд╕े рдЬीрд╡рди рдоें рдПрдХ рдмреЬा рдмрджрд▓ाрд╡ рднी рд╢ुрд░ु рд╣ुрдЖ। рдоेрд░े рдиाрдиा-рдоाрдоा рдХा рдШрд░-рдиिрд╡ाрд╕ рджिрд▓्рд▓ी рд╢рд╣рд░ рдХे рдХрд░ोрд▓ рдмाрдЧ рдХे рджेрд╡рдирдЧрд░ рдоें рд╣ोрддा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдоैं рд╣рдоेрд╢ा рдХे рд▓िрдП рд╢рд╣рд░ рдХा рд╣ी рдЦोрдХрд░ рд░рд╣ рдЧрдпा।

рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдмрддाрдКँ рддो 11рд╡ीं рдХрдХ्рд╖ा рдХे рдмाрдж рдХॉрд▓िрдЬ рдХी рдкреЭाрдИ рдХे рд▓िрдП рдоुрдЭे рдХाрдо рдХрд░рдиा рдкреЬा। рджिрди рдоैं рдиौрдХрд░ी рдХрд░рддा рд░рд╣ा рдФрд░ рд╢ाрдо рдХे рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдкреЭрддा рд░рд╣ा। рд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рд▓ेрдЦрди рднी рд╣ोрддा рд░рд╣ा। рдПрдо.рдП. (рд╣िंрджी) рдоें рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рдЖрдИ рддो рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рдПрдХ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдк्рд░рд╡рдХ्рддा рдХे рдкрдж рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рд╣ो рдЧрдИ। рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ुрдЖ। рдк्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдХे рдкрдж рд╕े рд╕ेрд╡ाрдиिрдХृрдд्рдд рд╣ुрдЖ। рдмीрдЪ рдоें рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рдХोрд░िрдпा рдоें рдЕрддिрдеि рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкреЭाрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рднी рдоिрд▓ा।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЖрдк рдХौрди-рдХौрди рд╕ी рд╡िрдзाрдУं рдоें рд▓ेрдЦрди рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдХрд╡िрддा, рдХрд╣ाрдиी, рдХाрд╡्рдп-рдиाрдЯрдХ, рдЖрд▓ोрдЪрдиा, рдЕрдиुрд╡ाрдж рдФрд░ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп (рдХрд╡िрддा, рдХрд╣ाрдиी, рдиाрдЯрдХ, рд╕ंрд╕्рдорд░рдг)


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЕрдкрдиी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрддाрдЗрдпे? рдЖрдкрдХो рдЕрдкрдиी рдХृрддिрдпों рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХौрди рд╕ी рдХृрддि рд▓рдЧрддी рд╣ै? рдФрд░ рдЖрдЬрдХрд▓ рдЖрдк рдХ्рдпा рд▓िрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рднрд▓े рд╣ी рд▓िрдЦрдиे рдХी рдЧрддि рдеोреЬी рдзीрдоी рд╣ुрдИ рд╣ै рд▓ेрдХिрди рд▓िрдЦ рд╕рднी рд╡िрдзाрдУं рдоें рд░рд╣ा рд╣ूँ। рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдоेрд░ा рдирдпा рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдФрд░ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ों рдХी рдкुрд╕्рддрдХें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोंрдЧी। рдХोрд░िрдпाрдИ рдХрд╡ि рдХिрдо рд╕ोрд╡рд▓ рдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХी рдкुрд╕्рддрдХ рднी рддैрдпाрд░ рд╣ै। рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдУं, рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпों, рдмाрд▓ рд╕ंрд╕्рдорд░рдгॉं рдФрд░ рдмाрд▓ рдиाрдЯрдХों рдХी рдкुрд╕्рддрдХें рднी рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ैं। рдоेрд░ी рдЪुрдиी рд╣ुрдИ рдХрд╡िрддाрдУं рдХी рдПрдХ рдкुрд╕्рддрдХ ‘рдкрдЪाрд╕ рдХрд╡िрддाрдПँ’ рднी рдЫрдк рдЪрд▓ी рд╣ै। рд╕рдоीрдХ्рд╖ाрдд्рдордХ /рдЖрд▓ोрдЪрдиाрдд्рдордХ рдХाрдо рднी рдЪрд▓рддा рд╣ी рддрд╣рддा рд╣ै। рдХुрдЫ рдкрд╣рд▓े ‘рдкреЭрддे-рд╕рдордЭрддे’ рдФрд░ ‘рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп’ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рдеीं।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЖрдкрдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрддाрдЗрдпे? рдЖрдк рдЕрдм рддрдХ рдХे рдЕрдкрдиे рд▓ेрдЦрди рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓ें?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдкुрд░рд╕्рдХाрд░/рд╕рдо्рдоाрди рддो, рдХрд╣ рд╕рдХрддा рд╣ूँ рдХि рдХाрдлी рдоिрд▓ рдЪुрдХे рд╣ैं। рдХрд╡िрддा, рдЕрдиुрд╡ाрдж, рдмाрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЖрджि рд╕рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें। рдк्рд░рдоुрдЦ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░/рд╕рдо्рдоाрди рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं:

рджिрд▓्рд▓ी рд╣िंрджी рдЕрдХाрджрдоी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдХृрддि рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1983 (2) рд╕ोрд╡िрдпрдд рд▓ैंрдб рдиेрд╣рд░ू рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1984 (3 )рдЧिрд░िрдЬा рдХुрдоाрд░ рдоाрдеुрд░ рд╕्рдоृрддि рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1997 (4) рдПрдирд╕ीрдИрдЖрд░рдЯी рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1988 (рдкाँрдЪ)рджिрд▓्рд▓ी рд╣िंрджी рдЕрдХाрджрдоी рдХा рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1990 (6)рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдмाрд▓-рдХрд▓्рдпाрдг рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдХाрдирдкुрд░ рдХा рд╕рдо्рдоाрди, 1991 (7) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдиेрд╣рд░ू рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрд╡ाрд░्рдб, рдмाрд▓рдХрди-рдЬी-рдмाрд░ी рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓, 1992 (8)рдЗंрдбो- рдПрд╢िрдпрди рд▓िрдЯрд░ेрд░ी рдХ्рд▓рдм, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдХा рд╕рдо्рдоाрди, 199рдкाँрдЪ, (9) рдк्рд░рдХाрд╢рд╡ीрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рд╕рдо्рдоाрди, 2002 (10) рдХोрд░िрдпाрдИ рджूрддाрд╡ाрд╕ рд╕े рдк्рд░рд╢ंрд╕ा-рдкрдд्рд░, 2001 (11)рднाрд░рддीрдп рд╡िрдж्рдпा рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдЯ्рд░िрдиिрдбाрдб рдПँрдб рдЯोрдмेрдЧो рдж्рд╡ाрд░ा рдЧौрд░рд╡ рд╕рдо्рдоाрди, 2002 (12) рджिрд▓्рд▓ी рд╣िंрджी рдЕрдХाрджрдоी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╕рдо्рдоाрди, 2003 (13) рд╢ाрд╕ी рдиिрдХाрдп рдПрд╡ं рд╕्рдЯाрдл рдХाрдЙंрд╕िрд▓, рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХाрд▓ेрдЬ (рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп) рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдпोрдЧрджाрди рдХे рд▓िрдП рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, 2003 (14) рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ рд╕्рдЯрдбीрдЬ рдж्рд╡ाрд░ा рд╢िрдХ्рд╖ा рд░рдд्рди рдЕрд╡ाрд░्рдб, 2004, (1рдкाँрдЪ)рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдЕрдиुрд╡ाрдж рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдж्рд╡िрд╡ाрдЧीрд╢ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ (2009),(16) рднाрд░рддीрдп рд╕्рддрд░ рдХा рд╢्рд░ीрдорддी рд░рддрди рд╢рд░्рдоा рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 2009(101 рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдУं рдкрд░), (17) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िंрджी рд╕ंрд╕्рдеाрди (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░) рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ - рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднाрд░рддी рд╕рдо्рдоाрди (2013), (18) рд╢्рд░ी рдЧोрдкीрд░ाрдо рдЧोрдпрд▓ рд╕ृрдЬрди рдХुंрдЬ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░-2016 (рд╢्рд░ीрдЧंрдЧाрдирдЧрд░), (19) рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 2018 (рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп)।

рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЖрдЬ рдоेрд░ी рд░рдЪрдиाрдПँ рд╕्рдХूрд▓ों рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рдкреЭाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं। рдо्рд░्рддी рдХृрддिрдпों рдкрд░ рд╢ोрдз рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं рдФрд░ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं। рдоेрд░ी рдХрд╡िрддाрдУं рдХो рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рдХे рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ों рдоें рд╕्рдеाрди рдоिрд▓ा рд╣ै। рдЗрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рдЕрдд्рдпंрдд рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं: 1. рдЗंрдбिрдпा рдкोрдпрдЯ्рд░ी рдЯुрдбे (рдЖрдИ.рд╕ी.рд╕ी.рдЖрд░.), 1985, 2. рди्рдпू рд▓ैрдЯрд░ (рдпू.рдПрд╕.рдП.) рд╕्рдк्рд░िंрдЧ/рд╕рдорд░, 1982, 3. рд▓ोрдЯрд╕ (рдПрдл्рд░ो-рдПрд╢िрдпрди рд░ाрдЗрдЯिंрдЧ्рдЬ, рдЯ्рдпुрдиिрд╕ 'Tunis') рд╡ाрд▓्рдпूрдоःрдкाँрдЪ6, 198рдкाँрдЪ, 4. рдЗंрдбिрдпрди рд▓िрдЯрд░ेрдЪрд░ (Special number of Indian Poetry Today), рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рдЬрдирд╡рд░ी/рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1980, рдкाँрдЪ. Natural Modernism (peace through poetry world congress of poets), 1997, рдХोрд░िрдпा, 6. рд╣िрди्рджी рдХे рд╢्рд░ेрд╖्рда рдмाрд▓-рдЧीрдд (рд╕ंрдкाрджрдХः рд╢्рд░ी рдЬрдпрдк्рд░рдХाрд╢ рднाрд░рддी), 1987, 7. рдЖрдард╡ें рджрд╢рдХ рдХी рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХрд╡िрддाрдПँ (рд╕ंрдкाрджрдХः рд╣рд░िрд╡ंрд╢рд░ाрдп рдмрдЪ्рдЪрди)। 8. рднाрд░рддीрдп рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЪрдпрди( рд╕рдо्рдкाрджрдХ: рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рд╕ाрдж рддिрд╡ाрд░ी), рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी(2012)। рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдЬैрд╕े рдЬाрдкाрди, рдХोрд░िрдпा, рдмैंрдХाрдХ, рд╣ाँрдЧрдХांрдЧ, рд╕िंрдЧाрдкोрд░, рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб, рдЕрдоेрд░िрдХा, рд░ूрд╕, рдЬрд░्рдордиी, рдкोрд░्рдЯ рдСрдл рд╕्рдкेрди, рдиेрдкाрд▓, рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा, рдоॉрд░ीрд╢рд╕, рдЖрдмू рдзाрдмी рдЖрджि рдХी рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ-рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ-рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рдпाрдд्рд░ाрдПँ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ा рд╣ै। рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рдкाрдардХों рдХा рдЕрдкाрд░ рд╕्рдиेрд╣ рдПрд╡ं рдЖрджрд░ рдоिрд▓ा рд╣ै рдФрд░ рдоिрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै।

рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдЬैрд╕े рдЬाрдкाрди, рдХोрд░िрдпा, рдмैंрдХाрдХ, рд╣ाँрдЧрдХांрдЧ, рд╕िंрдЧाрдкोрд░, рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб, рдЕрдоेрд░िрдХा, рд░ूрд╕, рдЬрд░्рдордиी, рдкोрд░्рдЯ рдСрдл рд╕्рдкेрди, рдиेрдкाрд▓, рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा, рдоॉрд░ीрд╢рд╕, рдЖрдмू рдзाрдмी рдЖрджि рдХी рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ-рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ-рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рдпाрдд्рд░ाрдПँ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ рдЪुрдХा рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдШрд░ рдоें рдЖрдкрдХो рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╕рд╣рдпोрдЧ рдоिрд▓рддा рд╣ै?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдШрд░ рдоें рдоुрдЭे рдкूрд░ा рд╕рд╣рдпोрдЧ рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдоेрд░े рд▓ेрдЦрди рдХो рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп рдФрд░ рдкрд░िрд╡ेрд╢ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрдм рддो рдоेрд░ी рдмेрдЯी рджिрд╢ा рдЧ्рд░ोрд╡рд░ рднी рдПрдХ рдЪрд░्рдЪिрдд рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдмрди рдЧрдИ рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЖрдкрдиे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдмाрд▓ рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЪрдпрди рдХा рд╕ंрдкाрджрди рдХрд░ рдПрдХ рд╢्рд░рдорд╕ाрдз्рдп рдФрд░ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рдХो рдЕंрдЬाрдо рджिрдпा рд╣ै। рдЖрдк рдХैрд╕ा рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдоुрдЭे рдмेрд╣рдж рдЦुрд╢ी рдФрд░ рд╕ंрддोрд╖ рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдХृрддि рдХो рдк्рд░ाрдп: рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдоाрдиा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдЗрд╕े 6 рдЦрдг्рдбों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा рддाрдХि рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдПрдХ-рдПрдХ рдЦрдг्рдб рдХे рд░ूрдк рдоें рдкреЭрдиे рдоें рд╕ुрд╡िрдзा рд░рд╣े।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдмाрд▓рдорди рд╕े рдХिрддрдиा рджूрд░ рд╣ै рдХिрддрдиा рдкाрд╕। рдХिрддрдиा рдкрд╣ुँрдЪ рдкा рд░рд╣ा рд╣ै рд╡рд╣ рдмрдЪ्рдЪों рддрдХ।

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдЖрдЬ рд╣िंрджी рдоें рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдпрд╣ рдмाрдд рдЕрд▓рдЧ рд╣ै рдХि рдкुрд░ाрдиे рдврд░्рд░े рдХा рдФрд░ рдФрд╕рдд рджрд░्рдЬे рдХा рднी рд▓ेрдЦрди рдХाрдлी рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдЖрдЬ рдХे рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдмाрд▓ рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рдЧрд╣рд░ी рдЭрд▓рдХ рдФрд░ рд╡ेрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рджृрд╖्рдЯि рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рд╕рд╣рдЬ рд╣ी рджेрдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рдмाрд▓рдХ рдХो рдоिрдд्рд░ рдоाрдирдХрд░ рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЙрдкрджेрд╢ рд╢ैрд▓ी рдХो рдЫोреЬрдХрд░, рд╕рдордЭ рд╕ाрдЭा рдХрд░рдиे рдХी рдкрдж्рдзрддि рдХो рдЕрдкрдиाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдиि:рд╕ंрджेрд╣ рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкреЭा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЕрднी рдХाрдлी рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ै। рдЕрдЪ्рдЫी рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдзीрд░े-рдзीрд░े рдпрд╣ рд╕рдордЭ рднी рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै рдХि рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХेрд╡рд▓ рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╣рд░ рдЖрдпु рдХे рд╡рд░्рдЧ рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддा рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдХैрд╕े рдЬोреЬा рдЬाрдП рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕े?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдмреЬों рдХो рднी рдпрд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдХि рд╡े рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднी рдоाрдирддे рд╣ैं рдФрд░ рдкреЭрддे рднी рд╣ैं। рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд╣ाрдеों рдХी рдкрд╣ुँрдЪ рдоें рд▓ाрдиे рдХा рд╣рд░ рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рд╕ृрдЬрди рдФрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрд╕े рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдЖрдХрд░्рд╖рдг рдХे рджाрдпрд░े рдоें рд▓ाрдиा рд╣ोрдЧा। рдРрд╕ा рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдмрд╣ुрдд рдХрдо।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рдмреЭрддी рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХрддा рдоें рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╕्рдеिрддि рдХैрд╕ी рд╣ै?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рджेрдЦिрдП рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХрддा рдпा рдмाрдЬाрд░рд╡ाрдж рддो рдЖрдЬ рд╣рд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдЪुрдиौрддिрдпों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣ी рддो рдмाрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдФрд░ рдмाрд▓ рд╣िрддैрд╖िрдпों рдХो рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд░рд╣рдиा рд╣ै। рдмाрдЬाрд░ рдоें рдЬाрдиा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдмाрдЬाрд░рд╡ाрдж рд╕े рдЯрдХрд░ाрдиा рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рд╕рдордЭौрддा рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдЪрд╣ुрдоुрдЦी рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╡рд░्рддрдоाрди рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╕्рдеिрддि?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдпोрдЧрджाрди рдиि:рд╕ंрджेрд╣ рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдХो рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЯी.рд╡ी., рдЗрдг्рдЯрд░рдиेрдЯ рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдХिрддрдиे рд╣िрддрдХाрд░ी?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдк्рд░рд╢्рди рд╣िрддрдХाрд░ी рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХा рд╣ै। рдЖрдЬ рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдХे рд▓िрдП рдпे рднी рдЬрд░ूрд░ी рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдЙрдкрдпोрдЧ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╕ंрддुрд▓िрдд рд░ूрдк рдоें। рд╕рд╣рдпोрдЧी рдХे рд░ूрдк рдоें।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдмрдЪ्рдЪों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рдХी рд╕्рдеिрддि рдХैрд╕ी рд╣ै? рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХा рдЗрд╕рдоें рдХ्рдпा рдпोрдЧрджाрди рд╣ै?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдЖрдЬ рдХा рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕрдкрдиी рднूрдоिрдХा рдмрдЦूрдмी рдиिрднा рд░рд╣ा рд╣ै। рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рдХेрд╡рд▓ рдиाрд░ा рдирд╣ीं рд╣ै рдмрд▓्рдХि рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рдХा рдЕрд░्рде рдордиुрд╖्рдпрддा рдХा рд╣рдирди рдпा рдЕрднाрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЖрдЬ рдХे рдмाрд▓рдХ рдХो рдордиुрд╖्рдпрддा рдХी рдмेрд╣рддрд░ीрди рд░ाрд╣ рдкрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдПрдХ рдкреЬाрд╡ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рднी рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд▓िрдП рдХिрддрдиी рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ै?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдЬрд╣ाँ рд╕े рдЬो рдЙрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рдЙрдЪिрдд рдоिрд▓े рдЙрд╕े рдЕрдкрдиाрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдРрд╕ा рдоैं рд╕рдордЭрддा рд╣ूँ। рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рднी рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ी рд╣ै। рдордиुрд╖्рдпों рдоें, рд╣рд░ рд╕्рддрд░ рдкрд░, рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рдЪрд▓рддा рд╣ी рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЖрд▓ोрдЪрдиाрдд्рдордХ рд▓ेрдЦрди рдХी рд╕्рдеिрддि рдкрд░ рдЖрдкрдХे рд╡िрдЪाрд░?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░, рд╕рдЪ рдХрд╣ूँ рддो рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рджुрдЦрддी рд░рдЧ рд╣ै। рдХाрдпрджे рд╕े рдмрд╣ुрдд рдХाрдо рд╣ोрдиा рдЕрднी рдмाрдХी рд╣ै। рдоेрд░ी рддो рдпрд╣ рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╣ै рдХि рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдмреЬों рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдЖрд▓ोрдЪрдХ рднी рд╕рдордХрдХ्рд╖ рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рджेрдиा рд╕ीрдЦें। рд╡ैрд╕े рдмреЬों рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднी рдЖрдЬ рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХी рд╕्рдеिрддि, рдЕрдкрд╡ाрдж рдЫोреЬ рджें рддो, рджрдпрдиीрдп рд╣ी рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЖрдкрдХी рдирдЬрд░ рдоें рдПрдХ рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд▓िрдП рдХौрди-рдХौрди рд╕ी рдмाрддें рдз्рдпाрддрд╡्рдп рд╣ैं।

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓рддा, рджृрд╖्рдЯि рд╕рдо्рдкрди्рдирддा, рдордиुрд╖्рдпрддा рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░рддिрдмрдж्рдзрддा।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рдФрд░ рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЖрдкрдХे рдХ्рдпा рд╡िрдЪाрд░ рд╣ैं?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рд▓ेрдЦрдХ рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдЪрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рдЕंрддрдд: рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпी рд╣ै। рдЖрдк рдФрд░ рдЖрдкрдХा рд▓ेрдЦрди рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдпрджि рдлाрдпрджे рдХा рд╕ौрджा рдирд╣ीं рд╣ैं рддो рдЙрд╕рдХे рд╕ाрдордиे рдЖрдк рд░िрд░िрдпाрддे рд░рд╣ेंрдЧे рдФрд░ рдпрджि рдЖрдк рдФрд░ рдЖрдкрдХा рд▓ेрдЦрди рдлाрдпрджे рдХे рд╕ौрджे рд╣ैं рддो рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рдЖрдкрдХी рдЬी-рд╣рдЬूрд░ी рдХрд░ेрдЧा। рд╣ाँ рд╕рд░рдХाрд░ी рдк्рд░рдХाрд╢рдХो (рдиेрд╢рдирд▓ рдмुрдХ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी рдЖрджि) рдХी рд╕्рдеिрддि рдПрдХ рд╣рдж рддрдХ рдЕрд▓рдЧ рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдХрдо рд╕े рдХрдо , рд░ॉрдпрд▓्рдЯी рдХे рд▓िрдП рдзрдХ्рдХे рднी рдирд╣ीं рдЦाрдиे рдкреЬрддे рдФрд░ рд╡рд╣ рджेрд░-рд╕рд╡ेрд░ рдоिрд▓рддी рднी рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рд╣िрди्рджी рдХे рдЙрди्рдирдпрди рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдиे рдХрдИ рджेрд╢ों рдХी рдЕрдиेрдХ рдпाрдд्рд░ाрдПँँ рдХी рд╣ैं рдЖрдкрдХे рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рд╣िंрджी рдХी рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕्рдеिрддि рдХ्рдпा рд╣ै?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рд╡िрд╢्рд╡-рдкрдЯрд▓ рдкрд░ рд╣िंрджी рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЧрд░्рд╡ рднी рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдмाрд╡рдЬूрдж рдХुрдЫ рдЫिрдЯрдкुрдЯ рдЪिрди्рддाрдУं рдХे। рд╣िрди्рджी рдХे рдЧреЭ рдоाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рджेрд╢ों рдЬैрд╕े рд░ूрд╕ рдФрд░ рдЬрд░्рдордиी рдоें рд╣िрди्рджी рдХे рдкрдарди-рдкाрдарди рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдкрд░ рдЖрдШाрдд рднी рдкрд╣ुँрдЪा рд╣ै। рдХुрдЫ рдкрд╣рд▓े рдм्рд░िрдЯेрди рдХे рдПрдХ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рд╣िрди्рджी рдХे рдкрдарди-рдкाрдарди рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЬो рд╣ुрдЖ рд╡рд╣ рдХाреЮी рддрдХрд▓ीреЮрджेрд╣ рдеा। рд▓ेрдХिрди рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдпрд╣ рднी рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рдХрдо рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднी рдирд╣ीं рд╣ै, рдХि рднाрд░рдд рдоें рдмрд╣ुрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХрдо्рдкрдиिрдпों рдХे рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдЖрдЧрдорди рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдЙрдкрдЬे рднाрд░рддीрдп рдмाреЫाрд░ рдХे рджрдмाрд╡ рдиे рд╣िрди्рджी рдХी рдУрд░ рдмाрд╣рд░ рдФрд░ рднीрддрд░ рджोрдиों рд╣ी рд▓ोрдЧों рдХा рди рдХेрд╡рд▓ рдЕрдзिрдХ рдз्рдпाрди рдЖрдХृрд╖्рдЯ рдХिрдпा рд╣ै рдмрд▓्рдХि рдЙрд╕рдХी рдЙрдкрдпोрдЧिрддा рдХो рд╕िрдж्рдз рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХे рдЕрди्рдпाрди्рдп рд░ूрдкों рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХो рднी рд╕ंрднрд╡ рдХिрдпा рд╣ै। рдФрд░ рдпрд╣ рдХ्рд░рдо рдмреЭрддा рд╣ी рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╣िрди्рджी рдХे рд╡ेрдмрдЬाрд▓ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдмреЭोрддрд░ी рд╣ोрддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै।рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рдк्рд░ोрдкेрдЧेрдг्рдбा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕े рд▓ेрдХрд░ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдкी рд╣िрди्рджी (рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╣िрди्рджी) рдХी рджिрд╢ा рдоें рддो рдЬैрд╕े рд╡िрд╕्рдлोрдЯ рд╕ा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдЪैрдиेрд▓ों рдХी рдкрд╣ुँрдЪ рдЙрди рджेрд╢ों рддрдХ рднी рдкрд╣ुँрдЪ рдЪुрдХी рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдкрд╣рд▓े рдЗрд╕ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рднрдпंрдХрд░ рдЙрдЬाреЬ рдеा। рдЬैрд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рдХोрд░िрдпा। рдоाрд░्рдЪ, 2010 рдоें рдЖрдИ.рд╕ी. рд╕ी.рдЖрд░, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд╕рднाрдЧाрд░ рдоें рдЕреЮрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдоें рд╣िрди्рджी рд╕ीрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдФрд░ рд╣िрди्рджी рдкрд░ рдЙрдирдХी рдкрдХреЬ рджेрдЦрдХрд░ рдмрд╣ुрдд рдЧрд░्рд╡ рд╣ुрдЖ рдеा।рдЕрдм рддो рджेрд╢ рдХे рдмाрд╣рд░ рди рдХेрд╡рд▓ рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдмрд▓्рдХि рд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рд▓ेрдЦрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднी рд╣िрди्рджी рдЕрдЧ्рд░рд╕िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдоें рдЗрддрдиा рдЕрд╡рд╢्рдп рдЬोреЬрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧा рдХि рджेрд╢ рдоें рдПрдХ рдЙрдЪिрдд рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рд╣िрди्рджी рдоें рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा рд╣ोрдЧा рддाрдХि рд╡рд╣ рд╕рдм рд╣िрди्рджी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡िрджेрд╢ों рдоें рдкрд╣ुँрдЪाрдпा рдЬा рд╕рдХे। рд╡िрджेрд╢ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рд╣िंрджी рдХो рд╣ी рднाрд░рдд рдХी рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрд░्рд╡िрд╡ाрдж рд░ूрдк рд╕े рд╕्рд╡ीрдХृрддि рджिрд▓ाрдиी рд╣ोрдЧी рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рддि рдкूрд░्рд╡ाрдЧ्рд░рд╣ी рд╣ुрдП। рдЕрдЪ्рдЫी рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдмिрдиा рд╣िрди्рджीрддрд░ рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХा рдЧрд▓ा рджрдмाрдП рдЗрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдХुрдЫ рдХाрдо рдЪрд▓ рдиिрдХрд▓ा рд╣ै।

рдПрдХ рд╢ोрдз рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, 'рдЖрдЬ 137 рджेрд╢ों рдоें рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рд╕рдордЧ्рд░рддा рд╕े рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै рдЗрди рджेрд╢ों рдоें рд╣िрди्рджी рдПрдХ рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдкреЭाрдИ рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд▓рдЧрднрдЧ 1рдкाँрдЪ0 рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рд╣िрди्рджी рдХे рдкрдарди-рдкाрдарди рдФрд░ рд╢ोрдз рдХी рд▓рдо्рдмी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╣ै।’ (рд╣िрди्рджी рдХा рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк, рд░ेрдЦा рд░ाрдиी, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдпाрдд्рд░ा, рдЕрдк्рд░ॆрд▓-рдЬूрди-,201рдкाँрдЪ)| рдПрдХ рдЕрди्рдп рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрджेрд╢ों рдоें рдЪाрд▓ीрд╕ рд╕े рдЕрдзिрдХ рджेрд╢ों рдХे 600 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдФрд░ рд╕्рдХूрд▓ों рдоें рд╣िрди्рджी рдкрдвाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдПрдХ рдордд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд░рдд рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЬिрди рджेрд╢ों рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рдмोрд▓рдиे, рд▓िрдЦрдиे-рдкрдврдиे рддрдеा рдЕрдз्рдпрдпрди рдФрд░ рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрди्рд╣ें рд╣рдо рдЗрди рд╡рд░्рдЧों рдоें рдмांрдЯ рд╕рдХрддे рд╣ैं - 1. рдЬрд╣ाँ рднाрд░рддीрдп рдоूрд▓ рдХे рд▓ोрдЧ рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЬैрд╕े - рдкाрдХिрд╕्рддाрди, рдиेрдкाрд▓, рднूрдЯाрди, рдмंрдЧрд▓ाрджेрд╢, рдо्рдпाँрдоाрд░, рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рдФрд░ рдоाрд▓рджीрд╡ рдЖрджि। 2. рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рджрдХ्рд╖िрдг рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпाрдИ рджेрд╢, рдЬैрд╕े- рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा, рдорд▓ेрд╢िрдпा, рдеाрдИрд▓ैंрдб, рдЪीрди, рдоंрдЧोрд▓िрдпा, рдХोрд░िрдпा рддрдеा рдЬाрдкाрди рдЖрджि। 3. рдЬрд╣ाँ рд╣िрди्рджी рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрдвाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдЕрдоेрд░िрдХा, рдЖрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा, рдХрдиाрдбा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рджेрд╢। 4. рдЕрд░рдм рдФрд░ рдЕрди्рдп рдЗрд╕्рд▓ाрдоी рджेрд╢, рдЬैрд╕े- рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд░рдм рдЕрдорд░ीрд░ाрдд (рджुрдмрдИ) рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди, рдХрддрд░, рдоिрд╕्рд░, рдЙрдЬрдмेрдХिрд╕्рддाрди, рдХрдЬ़ाрдХिрд╕्рддाрди, рддुрд░्рдХрдоेрдиिрд╕्рддाрди рдЖрджि। рдХुрдЫ рдФрд░ рджेрд╢ рд╣ैं, рдЬрд╣ाँ рднाрд░рддीрдпों рдХो рдЬрдмрд░рди рдмрд╕ाрдпा рдЧрдпा рдеा, рдЬैрд╕े рдоॉрд░िрд╢рд╕, рдлिрдЬी, рдд्рд░िрдиीрдбाрдб рдФрд░ рдЯुрдмेрдЧो рдЖрджि।

рдЖрдЬ рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдоूрд▓ рднाрд░рддрд╡ंрд╢ी рдЕрдерд╡ा рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рд╣िрди्рджी рдХी рдмреЭोрддрд░ी рдоें рдХрдИ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╣ैं। рд╡े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд░рдЪ рд░рд╣े рд╣ैं рдЬिрд╕े рднाрд░рдд рдХे рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рддрдХ рдЕрдкрдиे рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдоों рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЕрдиेрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдПँ рдЙрдирдХे рдпोрдЧाрджрди рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдкुрд░рд╕्рдХृрдд рднी рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдоें рддो рдЧीрддांрдЬрд▓ि рдЖрджि рдЕрдиेрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдПँ рд╣ैं рдЬो рдиिрд░ंрддрд░ рд╣िрди्рджी рд╕ंрдмंрдзी рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХрд░рддी рд░рд╣рддी рд╣ैं। рдХрдо рд╣ी рд╕рд╣ी рд▓ेрдХिрди рдмрд╣ुрдд рд╕े рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рдРрд╕े рднी рд╣ैं рдЬो рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ाрдУं рдХे рдоाрд╣ौрд▓ рдоें рднी рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рд╣िрди्рджी рдкреЭाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рддे рдирдЬрд░ рдЖрддे рд╣ैं। рдЬाрдирдХाрд░ी рдпрд╣ рднी рдоिрд▓ी рд╣ै рдХि рдпूрд░ोрдк рдоें рд╣िрди्рджी рд╕ीрдЦрдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рддेрдЬी рд╕े рдмрдв़ рд░рд╣ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдпोрдЧ, рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рд╕ंрдЧीрдд рдФрд░ рдиृрдд्рдп рдХो рдмेрд╣рддрд░ рддрд░ीрдХे рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдпूрд░ोрдк рдХा рдПрдХ рдмрдб़ा рд╡рд░्рдЧ рд╣िंрджी рдк्рд░ेрдоी рдмрди рд░рд╣ा рд╣ै।

рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ рд╣ोрддी рджुрдиिрдпा рдиे рд╣िрди्рджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдХाрдлी рдпोрдЧрджाрди рдХिрдпा рд╣ै рдЬो рдЬाрд░ी рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдирдпे рд▓ोрдЧ рдЬो рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЖрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдХ्рдпा рдХрд╣ेंрдЧे?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдХрдмीрд░ा рдЦреЬा рдмाрдЬाрд░ рдоें, рд▓िрдП рд▓ुрдХाрдаी рд╣ाрде। рдЬो рдШрд░ рдлूँрдХे рдЖрдкрдиौ, рдЪрд▓े рд╣рдоाрд░े рд╕ाрде ॥

рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдпрд╣ рд╕рдордЭ рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै рдХि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдЖрдХाрд╢ рд╣ोрддा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рд╡рд╣ рдЙрдкрдЬрддा рд╣ै рдзрд░рддी рд╕े рд╣ी। рдЕрдиेрдХ рдмाрдзाрдПँ рдЖрддी рд╣ैं, рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдХो рд╣рд░ рд╣ाрд▓ рдЕрдкрдиी рд╕ृрдЬрдирд╢ीрд▓рддा рдХे рд▓िрдП рдмреЭрддे рд░рд╣рдиा рд╣ोрддा рд╣ै। рд░рдЪрдиा рд╣ो рдФрд░ рд╣ोрддी рд░рд╣े, рдпрд╣ी рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рдз्рдпेрдп рд╣ोрддा рд╣ै।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХे рдпोрдЧрджाрди рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓ें?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рддाрдд्рдХाрд▓िрдХ рд╡ाрд╣рдХ рдФрд░ рдк्рд░рд╕ाрд░рдХ рд╣ोрддी рд╣ैं।рд╡े рдоूрд▓्рдпाँрдХрди рдХा рднी рдЕрд╡рд╕рд░ рджेрддी рд╣ैं। рдЕрдд: рдЙрдирдХा рдпोрдЧрджाрди рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдФрд░ рдкाрдардХ рдЕрд░्рдеाрдд рдкूрд░े рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓िрдП рдиि:рд╕ंрджेрд╣ рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдмрд╣ुрдд рд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ рдЕрдкрдиे рдЧुрдЯрдмाрдЬी рдХे рдоाрд░े рд╕ंрдкाрджрдХों рдХे рдХाрд░рдг (рдЬिрдирдоें рдк्рд░ाрдп: рд╕्рд╡рдпं рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рд╣ी рд╣ुрдЖ рдХрд░рддे рд╣ैं), рд╡ैрд╕ा рдпोрдЧрджाрди рдирд╣ीं рднी рджे рдкाрддीं, рдЬैрд╕ा рдЙрдирд╕े рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЦैрд░्।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХे рдпोрдЧрджाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдЖрдк рдХ्рдпा рдХрд╣ेंрдЧे?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рд╕ंрд╕्рдеाрдПँ рднी рдЕрдЪ्рдЫी-рдмुрд░ी рджोрдиों рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ैं। рдХुрдЫ рдмрд╕ рдЕрдиुрджाрдиों рдХे рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рд░рд╣рддी рд╣ैं।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдЖрдкрдХे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд░рдЪрдиाрдХрд░्рдо рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╕े рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рддрдХ рдоें рдЖрдк рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдХ्рдпा рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рджेрдЦрддे рд╣ैं?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдЖрдЬ рдХा рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдХेрд╡рд▓ рдЙрдирдХे рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╕ीрдЦाрдиे рд╡ाрд▓ा рдЙрдкрджेрд╢рдХ рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЧрдпा рд╣ै рдмрд▓्рдХि рд╡рд╣ рдмрдЪ्рдЪे рдХे рд╣ोрдиे рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рдкाрда рдмрди рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЙрдирдХी рдЖрд╡ाрдЬ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рджूрд╕рд░े рдЖрдЬ рдХे рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдзрд░्рдоिрддा рдоें рд╡िрд╖рдпрд╡ाрджी рди рд╣ोрдХрд░ рд╡िрд╖рдп рдХे рдХрд▓ाрдд्рдордХ рдЕрдиुрднрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдпोрдЧрджाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╡े рд╡ैрдЬ्рдЮрдиिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ैं। рдХрд▓्рдкрдиा рдХे рд╡ैрднрд╡ рдХो рднी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХी рдмुрдиिрдпाрдж рдкрд░ рд╕рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕ंрдм्рдиंрдз рдоें рдоैंрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рд▓िрдЦा рд╣ै। рдоेрд░ी рджो рдкुрд╕्рддрдХें рд╣ैं – рд╣िंрджी рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп: рдХुрдЫ рдкреЬाрд╡ рдФрд░ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп।


рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ: рдХोрдИ рдЕрди्рдп рдмाрдд рдЬो рдЖрдк рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рд╕े рд╕ाрдЭा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ेंрдЧे?

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢: рдХुрдЫ рдЦाрд╕ рдирд╣ीं। рдмрд╕ рдЗрддрдиा рднрд░ рдХि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕े рдмрд╕ рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рдмрд╕ рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рд░рд╣ें।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।