рд╡िрд╡िрдз рд░ंрдЧी рдлूрд▓ों рдХा рдЧुрд▓рджрд╕्рддा: рдХुрдЫ рдПрд╣рд╕ाрд╕, рдХुрдЫ рдЗрд▓्рдЬाрдо

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ: рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 987 063 1805; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com

рдкुрд╕्рддрдХ: рдХुрдЫ рдПрд╣рд╕ाрд╕, рдХुрдЫ рдЗрд▓्рдЬाрдо (рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)
рд▓ेрдЦрдХ: рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг
рдкृрд╖्рда: 104
рдоूрд▓्рдп: ₹ 150.00 рд░ुрдкрдпे
рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡рд░्рд╖: 2014
ISBN: 978-93-82004-08-0
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдкुрдг्рдп рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी-95


рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрдиी рдЕрдХाрджрдоी рдк्рд░рдпाрдЧ рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХрдИ рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╕рдо्рдоाрдиों рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд, рдЬिрд▓ाрдзिрдХाрд░ी рдХे рдкрдж рдкрд░ рдХाрд░्рдпрд░рдд рдпुрд╡ा рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг рдоिрд╢्рд░ рдЬी рдХा рдкрд╣рд▓ा рдЧрдЬрд▓-рдЧीрдд-рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣-‘рдХुрдЫ рдПрд╣рд╕ाрд╕, рдХुрдЫ рдЗрд▓्рдЬाрдо’ рдЕрд╡рд▓ोрдХрдиाрд░्рде рдоिрд▓ा। рдХрд╡िрддा рдХा рдЙрдж्рдЧрдо рд╣ृрджрдп рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрдж्рдпрдкि рдЙрд╕े рд╕ाрдпाрд╕ рд▓िрдЦा рддो рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рддрдм рд╡рд╣ рдиिрд░्рдЬीрд╡ рд╕ा рдЖрднाрд╕ рд╣ी рдХрд░ाрдпेрдЧी, рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рдХिрд╕ी рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдЧрд╣рд░े рдЙрддрд░ рдЬाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдХा рдиिрддाрди्рдд рдЕрднाрд╡ рд╣ी рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рд╣ोрдЧा।

рдФрд░ рдпрд╣ рднी рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдХрд╡िрддा рдкрд░ рдХिрд╕ी рд╡рдпрд╡िрд╢ेрд╖ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд╕рдордп рдХी рднрдЯ्рдЯी рдоें рддрдкрдХрд░ рдЬिрд╕рдиे рднी рдпрдеाрд░्рде рдХे рдЦुрд░рджрд░े рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдЪрд▓рдХрд░ рдЕрдиुрднрд╡ों рдХी рдЧрдард░ी рдмांрдзी рд╣ोрддी рд╣ै рдпा рдк्рд░ेрдо рдХे рд╕ंрдпोрдЧ-рд╡िрдпोрдЧ рдХी рдкीреЬा рдХा рдбूрдмрдХрд░ рдЖрдирди्рдж рд▓िрдпा рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рд░ाрдзा, рдоीрд░ा рдФрд░ рд╕ूрд░рджाрд╕ рдпा рдХрдмीрд░ा рдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЕрдкрдиे рдХो рд▓ाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рдЙрдо्рд░ рдХे рдПрдХ рдкреЬाрд╡ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдкूрд░्рдг рдкрд░िрдкрдХ्рд╡рддा рдХा рдкुрдЯ рджे рдкाрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рд╢्рд░ी рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг рдоिрд╢्рд░ рдХी рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рдкреЭрддे рд╣ुрдП рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрдиुрднрд╡ों рдФрд░ рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдХो рдХрд╕рдХрд░ рдкрдХреЬрдиे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдкूрд░्рдг рдХ्рд╖рдорддा рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг рдЬी рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै।

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’
рдХрдо рдЙрдо्рд░ рдоें рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЧрд╣рди рдЕрдиुрднрд╡ों рдХो рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें рдЙрдХेрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг рдЬी рдХी 24 рдЧрдЬрд▓ें рддрдеा 34 рдЧीрдд рдФрд░ рдХрд╡िрддाрдПँ рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ैं।

рдк्рд░ेрдо рдЖрд╕्рдеा рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдкрд░ рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдХिрдпा рдЧрдпा рдк्рд░ेрдо, рдк्рд░ेрдо рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो рд░िрд╢्рддों рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рд╕рдордЭрддे рд╣ैं рд╡े рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдз рдирд╣ीं рдмрдиाрддे। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХो рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг рдЬी рдиे рдмреЬी рдЦूрдмрд╕ूрд░рддी рд╕े рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै-

рдЬिрди्рд╣ें рдмрджрд▓рдиा рдЖрдпे рд╕ाрдеी, рдЙрдирдХो рдЬाрдиे рд╕े рдХ्рдпा рд░ोрдХें
рд╣рдо рд░िрд╢्рддों рдоें рдЬीрддे рд╣ैं, рдХрд░рддे рдЗрдирдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдирд╣ीं। (рдкृрд╖्рда-18)

рддрдеा-

рдпрд╣ाँ рдЬрдм рджिрд▓ рдоें рднी рджुрдХाрдиें рд╕рдЬрдиे рд▓рдЧीं
рдХुрдЫ рдпाрджें рд╕рдоेрдЯ рд╣рдо рдмेрдШрд░ рдЪрд▓े рдЖрдпे। (рдкृрд╖्рда -22)

рдордиुрд╖्рдп рдЖрдЬ рдЗрддрдиा рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдФрд░ рдЪाрд▓ाрдХ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХी рдиीрдпрдд рдФрд░ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдХो рднी рд╕рдордЭ рдкाрдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдХрд╡ि рд╣ृрджрдп рдЪूंрдХि рднाрд╡ुрдХ рдПрд╡ं рдЕрддि рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдк्рд░ाрдгी рд╣ोрддा рд╣ै, рдЫोрдЯी рд╕े рдЫोрдЯी рдмाрдд рднी рдХрд╡ि рд╣ृрджрдп рдХो рдЪोрдЯ рдкрд╣ुँрдЪाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЗрд╕ рдЧрдЬрд▓ рдоें-

рдмреЬे рд╢рд╣рд░ों рдХी рдРрд╕ी рд╢рд░ाрдлрдд рд╕े рддौрдмा
рдирдХрд▓ी рд╡ाрджें рдФ рдЭूрдаी рдирдЬाрдХрдд рд╕े рддौрдмा।

рдиा рд╕рдЪ рдХा рдкрддा рди рдЧुрдоाрди-рдП-рдЬрдоीрд░
рдЙрдирдХी рдоोрд╣рдм्рдмрдд-рдЕрджाрд╡рдд рд╕े рддौрдмा।

рд╕рд╣ूрд▓िрдпрдд рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЕрд╣рд╕ाрд╕ рдмрджрд▓ें
рд░िрд╢्рддों рдХी рдРрд╕ी рдоिрд▓ाрд╡рдЯ рд╕े рддौрдмा। (рдкृрд╖्рда -23)

рддрдеा-

рдоोрд╣рдм्рдмрддों рдоें рдЬрдм рджांрд╡ рдЪрд▓рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं
рдЬिрди्рджрдЧी рдХे рдордХрд╕рдж рдмрджрд▓рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। (рдкृрд╖्рда -29) 

рдЖрдЬ рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ोрдЧों рдоें рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рдмреЬा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдХो рдЫोрдЯा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХी рд╣ोреЬ рд╕ी рд▓рдЧी рд╣ै। рдХрд╡ि рд╣ृрджрдп рдЗрд╕े рдЙрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╕рдордЭрддा। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдЕрдиुрдкрдорддा рдХрд╡ि рдХो рд▓ुрднाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд▓िрдЦा рд╣ै-

рдХिрд╕ी рдХा рдХрдж рдШрдЯाрдХрд░ рдХे рдмреЬा рд╣ोрдиा рдирд╣ीं рдЖрддा
рд╣рдоें рдЕрдм рддрдХ рдХрддाрд░ों рдоें рдЦреЬा рд╣ोрдиा рдирд╣ीं рдЖрддा। (рдкृрд╖्рда -37)

рддрдеा-

рдмुрдЬुрд░्рдЧों рдХी рдпे рддाрд▓ीрдо рдоुрдЭрдХो рдпाрдж рд░рд╣рддी рд╣ै
рдЦाрдиा рдЦुрдж рдирд╣ीं рдЦाрдиा, рдЕрдЧрд░ рдоेрд╣рдоाрди рдмाрдХी рд╣ै।

рдиाрдЗंрд╕ाрдлी рдХी рдЬाрдиिрдм рдХрд▓рдо рдирд╣ीं рдЭुрдХрддी
рдлрдХीрд░ाрдиा рддрд╡िрдпрдд рд╣ै рдФрд░ рдИрдоाрди рдмाрдХी рд╣ै। (рдкृрд╖्рда -38)

рдЯूрдЯा рдмрд╣ुрдд рдорд░्рддрдмा рд▓ेрдХिрди рдЭुрдХा рдирд╣ीं
рдЙрд╕ूрд▓ों рд╕े рдмреЭ рдХे рдХрднी рдХुрдЫ рд▓рдЧा рдирд╣ीं। (рдкृрд╖्рда -41)

рддीрди рдЦрдг्рдбों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХे рджूрд╕рд░े рдЦрдг्рдб рдоें 29 рдЧीрдд рдФрд░ рдХрд╡िрддाрдПँ рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ैं। рд╡िрд╢्рд╡рднूрд╖рдг рдЬी рдХी рдЬिрддрдиी рдЕрдЪ्рдЫी рдкрдХреЬ рдЧрдЬрд▓ рдкрд░ рд╣ै рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ рдоाрд░्рдоिрдХрддा рдФрд░ рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдЙрдирдХी рдХрд╡िрддा рдФрд░ рдЧीрддों рдоे рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЪाँрдж-рд░рдЬрдиी рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рдкूрд░ी рдкрдж्рдп рдХрдеा рдХो рдмрд╣ुрдд рд╕рд▓ीрдХे рд╕े рдмांрдзा рдЧрдпा рд╣ै-

рд░рдЬрдиी рдЙрд░ рдоें рдЭाँрдХ-рдЭाँрдХ рдоैंрдиे рджेрдЦा рд╣ै рд╕्рдкंрджрди
рд╢्рд╡ेрдд рдЕрднिрд░्рднाрд╡िрдд рдЪंрджा рдХा рд╣ै рджेрдЦा рд╢ीрддंрд▓ рдХ्рд░ंрджрди।

.........

рддाрд░рдХ-рд╡िрд╣ीрди рдЖँрдЪрд▓ рд╣ो рддुрдо, рдЖрднा рд╡िрд╣ीрди рдоैं рдЪंрдж्рд░ рддुрдо्рд╣ाрд░ा
рд╕ाрдеी рдирдпрдиों рдоें рдЭाँрдХो рдкрд░рдЦो рдЕрдм рд╢ीрддрд▓ рдк्рд░ेрдо рд╣рдоाрд░ा। (рдкृрд╖्рда -47)

рд░ाрд╖्рдЯ्рд░-рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░-рдЖрд╡्рд╣ाрди рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░-рдкुрдирд░्рд╕्рдеाрдкрдиा рдЬैрд╕ी рдХрд╡िрддाрдУं рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै рдХрд╡ि рдиे рдЬो рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ी рдХрд╡ि рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░рддी рд╣ैं-

рдЖрдд्рдоोрдд्рд╕рд░्рдЧ рдХा рдк्рд░рддिрдмрдж्рдз рд░ाрдЧ
рд╣рд░ рднाрд░рддрд╡ाрд╕ी рдЕрдм рд░рд╣ा рдЬाрдЧ

рд░рдг рднेрд░ी рдмрдЬрддी рдЬाрдЧो рдЕрдЪेрдд
рджो рдоाрддृ рднूрдоि рдкрд░ рд╢ीрд╢ рдд्рдпाрдЧ।


рдЕрдм рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдмрджрд▓рдиा рд╣ोрдЧा
рдмрд╣ुрдд рд╕рдо्рд╣рд▓рдХрд░ рдЪрд▓рдиा рд╣ोрдЧा
рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╢िрдЦрдг्рдбी рд▓ाрдЦ рдЦреЬे рд╣ों
рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ों рд╕े рд▓реЬрдиा рд╣ोрдЧा। (рдкृрд╖्рда -67)

рдкрдд्рдерд░-рдкрдд्рдерд░ рд╢िрд╡рд▓िंрдЧ рдпрд╣ाँ
рджीрдк-рджीрдк рдЬ्рдпोрддिрд░्рдордп рд╣ै।
рдпрд╣ी рдЖрд░्рдпाрд╡рд░्рдд рд╣ै рдЬिрд╕рдХा
рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдмреЬा рдорд╣िрдоाрдордп рд╣ै। (рдкृрд╖्рда-75)

рдЬिрди्рджрдЧी рдХी рджौреЬ, рджिрд▓ рдЪैрд░ाрд╣ा, рдорди рдХी рд╣ाрд░ рдЖрджि рдХрдИ рдХрд╡िрддाрдПँ рд╣ैं рдЬो рдХрд╡ि рдХी рджाрд░्рд╢рдиिрдХрддा рдХी рдУрд░ рдЗрд╢ाрд░ा рдХрд░рддी рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ैं।

рдЬीрд╡рди рдоें рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХрддा рдХा рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ोрддा рд╣ै। рдиिрд░ाрд╢ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдХрдордЬोрд░ рдХрд░рддी рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдХрд╡ि рдиे рдХрд╡िрддा-‘рдлिрд░ рднी рдлूрд▓ рдЦिрд▓े рдЬीрд╡рди рдоें’ рдХрд╡िрддा рдоें рдЖрд╢ाрд╡ाрди рдмрдиे рд░рд╣рдиे рдХा рдЙрдж्рдШोрд╖ рдХिрдпा рд╣ै-

рдж्рд╡рди्рдж्рд╡ рдпрд╣ाँ
рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдпрд╣ाँ
рдоाрдирд╡рддा рдХे рдХ्рд░ंрджрди рдкрд░ рднी
рд▓ेाрдЧ рдордиाрддे рд╣рд░्рд╖ рдпрд╣ाँ
рд░ेрдд рдЙреЬा рдХрд░рддी рдорд░ुрд╡рди рдоें
рдлिрд░ рднी рдлूрд▓ рдЦिрд▓े рдЬीрд╡рди рдоें। (рдкृрд╖्рда-70)

рдПрдХ рд╕ौ рдЪाрд░ рдкृрд╖्рдаीрдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХुрдЫ ‘рдПрд╣рд╕ाрд╕, рдХुрдЫ рдЗрд▓्рдЬाрдо’ рдоें рдХुрд▓ 58 рд░рдЪрдиाрдПँ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ीрдд рд╣ैं। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд░рдЪрдиा рдЕрдкрдиी рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯрддा рд╕िрдж्рдз рдХрд░рддी рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै।

рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХा рдЖрд╡рд░рдг рдоोрд╣рдХ рдПрд╡ं рдоुрдж्рд░рдг рдд्рд░ुрдЯिрд╣ीрди рд╣ै।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।